Wat is inclusief werken?

Speelpleinwerk is er voor alle kinderen. Lukt dat ook in de praktijk?
Werken aan inclusie is werken aan:

‘software’: houding van animatoren, afspraken en regels, speelaanbod aanpassen, …
‘hardware’: terrein, visualisatie, communicatiekanalen, speelmateriaal, …

Dit is een proces om met je hele animatorenploeg procesmatig aan te pakken. Hier vind je tips en achtergrondinfo rond verschillende doelgroepen, werkvormen om drempels aan te pakken. We zetten je aan het denken over inclusief speelpleinwerk en ondersteunen je graag!

Filter

Hoe nuttig vind je deze pagina?

Werken aan inclusie is goed voor élk kind! Niet enkel voor bepaalde doelgroepen.

Wat is inclusie?

Een inclusief speelplein geeft elk kind de kans om (avontuurlijk) te spelen door:

Oog te hebben voor drempels die dit belemmeren en deze weg te werken.
In te zetten op de sterktes en talenten van alle kinderen en animatoren.

Met deze omschrijving wil de VDS haar visie op inclusief speelpleinwerk laten blijken. We proberen hiermee duidelijk te maken aan speelpleinen waar ze naar kunnen streven met hun werking. We lichten een aantal woorden verder toe:

Elk kind is anders

Alle kinderen hebben recht op zoveel mogelijk toffe speelkansen in hun vrije tijd. ALLE kinderen, dus ook kinderen met een beperking, maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren of meertalige kinderen. Het speelplein hoeft daarom niet per se een perfecte afspiegeling van de hele maatschappij te zijn, maar streeft er wel naar om op zijn minst de kinderen uit de eigen buurt te bereiken.

Optimale speelkansen

De basisfunctie van een speelpleinwerking is spelen. Deze speelfunctie wordt in de praktijk gebracht door werk te maken van optimale speelkansen voor alle kinderen. Om ze allemaal hun gading te laten vinden in het speelaanbod is het belangrijk zo veel mogelijk verschillende spellen en manieren van spelen aan te bieden. Naast strak voorbereide activiteiten (Dikke Bertha, een Stratego-bosspel of maskers knutselen) is het mogelijk om te spelen vanuit impulsen (in de zandbak met autootjes, een kleuterdorp maken van kartonnen dozen, je eigen soep samenstellen…). Dit geeft kinderen meer vrijheid om zelf voorstellen te doen, zelf met ideeën te komen en te spelen wat ze graag spelen. Zo spelen ze op hun eigen tempo, wat de speelkwaliteit en het speelplezier verhoogt.

Avontuurlijk spelen!

Avontuurlijk spelen is experimenteren, ravotten, ontdekken… en daar hoort vuil worden en een geschaafde knie ook wel eens bij. Alle kinderen hebben recht op een uitdaging. En wie zegt er dat paintball in een rolstoel onmogelijk is?

Drempels wegwerken

Een inclusieve speelpleinwerking probeert stelselmatig drempels weg te werken en de werking aan te passen aan de behoeften en mogelijkheden van elk kind. Dit gaat onder andere over het organiseren van intakegesprekken met ouders en kinderen, het toepassen van een sociaal tarief bij de inschrijvingen (tot zelfs het gratis maken van het aanbod), het voorzien van één-op-één begeleiding, het zorgen voor een duidelijke structuur en dagindeling, het speelaanbod aanpassen… Een inclusief speelplein stelt zo een aantal grenzen van het jeugdwerk in vraag.

Inzetten op sterktes en talenten

Een inclusief speelplein is een warm speelplein dat oprecht geïnteresseerd is in de kinderen. Er is een babbelcultuur en een toffe sfeer waarin iedereen wordt gewaardeerd en men kinderen op een positieve manier benadert.

Een diverse animatorenploeg

Een inclusief speelplein is zich bewust van de meerwaarde van een diverse animatorenploeg. Verschillende achtergrond en ervaring betekent een frisse kijk en nieuwe input. Animatoren met een beperking, meertalige of maatschappelijk kwetsbare animatoren krijgen hier de kans om hun talenten te ontplooien en worden hierin ondersteund.

Lees meer in het artikel ‘Experten in samenspelen’ uit Momenten N° 9, een publicatie van Demos vzw.

Info over specifieke doelgroepen

Op deze pagina vind je algemene informatie over inclusie. Op zoek naar info en concrete tools over specifieke doelgroepen? Kijk dan eens naar:

Onze visie

Wat is diversiteit op het speelplein? Wat is de meerwaarde voor de speelpleinwerking, voor de animatoren en voor de kinderen? Lees de volledige visietekst.

De VDS biedt je een brede waaier aan ondersteuningsmogelijkheden aan rond inclusie en diversiteit: vorming, advies, begeleiding en een hoop tools. Ontdek ze allemaal in deze handige brochure.

Film 'Ward' (2011)

Deze film vertelt het verhaal van speelplein 't Hemelrijk en heeft als doel mensen uit het jeugdwerk te inspireren en te motiveren om werk te maken van een inclusieve werking. Nu vallen kinderen met een beperking nog vaak uit de boot. "Ward" toont aan de hand van een voorbeeld uit de praktijk dat het ook anders kan. Een uitdagend, maar realistisch verhaal over hoe je met kleine aanpassingen je werking veel toegankelijker kan maken.

Bekijk de volledige film (gratis)

Hoe inclusief is jouw werking?

Wil jouw speelplein starten met inclusief werken? Dan pak je het best stap voor stap aan. Hier vind je een waslijst aan inspiratievragen volgens de 6 pijlers van het speelpleinbasisschema.

Visie

Is er een visie over inclusie?
Is deze opgenomen in de visietekst of infotekst op bvb de website/ folder? (link)
Kennen de hoofdanimatoren de visie?
Kunnen ze de visie concretiseren naar animatoren, kinderen en ouders?
Kent het merendeel van de animatoren de visie?

Speelkansen

Wordt een speelsysteem op maat van de kinderen gehanteerd?
Is er actieve betrokkenheid van de kinderen?

Speelpleinploeg

Wordt er geïnvesteerd in vorming van de hele ploeg?
Wordt er geïnvesteerd in het gedragen maken van inclusie door de hele ploeg?
Is er een goede basis qua begeleidershouding?
Neem een kijkje op onze pagina rond storend gedrag en kattenkwaad
Wordt er actief gezocht naar oplossingen wanneer er zich een probleem ivm bvb probleemgedrag voordoet?

Organisatorische onderbouw

Kan er indien nodig extra budget voor begeleiding, toegankelijkheid… worden vrijgemaakt?
Is het thema inclusie ingebed in de structuur van het speelplein (werkgroep, vast punt op de stuurgroep…)
Wordt het hele proces op tijd en stond grondig geëvalueerd?

Externe relaties

Is er in de directe omgeving van de kennissenkring van het speelplein een inclusie informatiebron?
Worden ouders gehoord in het inclusieverhaal? Kunnen ze ergens terecht voor extra informatie?
Is de jeugddienst actief betrokken bij het project?
Zijn de schepen en de jeugdraad op de hoogte?

Toegankelijkheid

Is er positieve interactie tussen de kinderen?

Handig!

Een speelfiche per kind

Blanco speelfiche, te gebruiken om alle nuttige info van kinderen te noteren en bij te houden doorheen de vakantie.

Een inclusiekalender

Aan inclusie werk je het hele jaar door. Deze inclusiekalender van speelplein Rollebolle (Laarne) geeft een voorbeeld van hun planning.

Haal inspiratie uit Pinterest

Op de VDS Pinterestpagina vind je borden met snoezelideeën en voorbeelden van visualisering.

Aan het woord

Speelplein Doekeewa

Speelplein Doekeewa (Deinze) geeft in een reportage voor ‘De Ochtend’ (Radio 2) uitleg over hun inclusieve werking. Herbeluister

Kamp Kwadraat

Kaat en Amber van speelplein Kamp Kwadraat (Overijse) mochten op de radio uitleg geven over hun inclusieve werking! Herbeluister | 05/07/2017

Aan de slag!

Boek 'intens spelen in de praktijk'

Het pocketboek 'Intens spelen in de praktijk' is het vervolg op 'Gids tot intens spelen'.

Beide boeken gaan over het aanbieden van een kwalitatief speelaanbod op je speelpleinwerking. De vraag die als uitgangspunt wordt genomen is: Hoe creëer je een speelomgeving met zoveel mogelijk speelmogelijkheden voor élk kind?

Op die manier bevatten de boeken waardevolle info voor speelpleinen die (willen) werken aan een inclusieve werking. Rond inclusie bevat het tweede boek 'Intens spelen in de praktijk' 2 bruikbare dossiers, inclusie en snoezelen, met specifieke info en voorbeelden.

Meer lezen | Bestel deze brochure (€ 35 per boek)

Vraag een procesbegeleiding aan

Procesbegeleiding is de meest doorgedreven vorm van ondersteuning, stapt de VDS tijdens het werkjaar actief mee in je werking. Eén van de mogelijke thema's is 'werk maken van inclusief speelpleinwerk'. We stellen samen met een groep geïnteresseerde animatoren een stappenplan op en ondersteunen de verdere uitwerking ervan.

Inclusief werken is een verhaal van draaglast en draagkracht, maar vooral van goesting en ambitie!

#komenspelen

Speelpleinwerk is er voor alle kinderen. Lukt dat ook in de praktijk? Werken aan toegankelijkheid is werken aan houding van animatoren, afspraken en regels, je speelaanbod aanpassen, terrein, visualisatie, communicatiekanalen, speelmateriaal…

Ga aan de slag met deze 20 tips om drempels voor alle kinderen te verlagen.

'Inclusie' versus 'toegankelijkheid'

De VDS streeft naar toegankelijk speelpleinwerk. Elk speelplein moet bewust bezig zijn met zijn toegankelijkheid en streven naar het betrekken van zoveel mogelijk kinderen en hun ouders. Een toegankelijk speelplein vertrekt vanuit hun behoeften.

Zowel ‘inclusieve’ als ‘toegankelijke’ speelpleinen zijn correcte termen en duiden op het bewust omgaan met het thema ‘diversiteit’.

Terwijl inclusie een aanpassing van het huidige aanbod inhoudt in functie van een specifieke groep, is toegankelijkheid een algemeen begrip. Het is niet enkel gericht op het ’drempelvrij‘ maken voor bijzondere doelgroepen, maar komt iedereen ten goede. Toegankelijkheid gaat over het kwalitatief versterken van het ganse speelplein!

Voor ouders

Je kind voorbereiden op zijn 1e dag speelplein

Voor het eerst naar het speelplein. Voor élk kind is dat een spannend moment. Voor kinderen uit bijzondere doelgroepen soms nog net een tikkeltje spannender. In het artikel: 'Hoe krijg ik mijn zoontje met plezier naar het speelplein?', legt kinder -en jeugdpsychiater Dirk Deboutte uit hoe je je kind daarop het beste kan voorbereiden.

Welke speelpleinen noemen zich inclusief?

Onze 'speelpleinzoeker' op www.speelplein.net/speelpleinen toont je alle speelpleinwerkingen die zichzelf inclusief noemen. Vink daartoe 'inclusie' aan bij de zoekfunctie.

Vorming ter plaatse

Heeft jouw animatorenteam nood aan een vorming rond inclusie?

Gedurende 2,5u dompelt de VDS, op jouw vraag, de ploeg onder in de wondere wereld in de wereld van inclusief werken met een speelse vorming. We bekijken samen je vormingsvraag en werken een vorming uit die aan jullie nood voldoet. Voor beginnende animatoren tot ervaren speelbeesten.
Meer weten...

Verdiepings-weekend inclusie

Jaarlijks organiseert de VDS een verdiepingsweekend 'All inclusive'. Dat zit vol vormingen die de inclusieve praktijk op je speelplein versterken. Er zijn sessies die over kinderen en jongeren met een beperking gaan en sessies over maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. Je kan meestal kiezen tussen 2 verschillende sessies. We voorzien ook ruimte voor uitwisseling.
Meer weten...

Het verhaal van Lore

Ze staat middenin pure schoonheid, zegt ze. Tussen gedreven jonge mensen die zich smijten om kinderen een heerlijke vakantietijd te bieden. Tussen nieuwsgierige kinderen die zich het licht uit ravotten en ’s avonds met een gelukzalige glimlach op de achterbank van mama’s auto in slaap vallen. Lore Coucke coördineert de speelpleinwerking Wasper in Kortrijk. Wasper is een inclusief speelplein. Kinderen die omwille van een beperking of moeilijke gezinssituatie specifieke noden hebben, noemen ze in Kortrijk ‘Zilverkinderen’. Voor hen zijn er toegewijde Zilveranimatoren en sinds vorig jaar ook een snoezelcontainer. Lees verder...

Het verhaal van Leander

Iedereen heeft recht op vrije tijd. Zo staat het in artikel 24 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In de praktijk merken we echter dat dit voor mensen met een handicap vaak niet zo’n evidentie is. Maar er zijn verhalen die ons tonen dat er veel mogelijk is. Zo ontmoetten we Leander, die ondanks zijn beperking toch kan genieten van een speelpleinwerking samen met alle andere kinderen. Hoe een speelpleinwerking een kind kan veranderen.
Lees of luister verder...

Een subsidiereglement dat werken aan inclusie beloont

Jeugdwerk voor Allen voerde een onderzoek naar de invloed van subsidiereglementen op de toegankelijkheid van lokaal jeugdwerk. (link)

Gemeentebesturen hebben tools in handen om speelpleinwerkingen en bij uitbreiding de rest van het jeugdwerk te stimuleren om te werken aan inclusie, bv. met een subsidiereglement. Sint-Niklaas nam in hun reglement specifieke items op die werkingen belonen.

(…)

Jeugdbewegingen en speelpleinwerkingen die zich (ook) expliciet richten naar personen met een beperking ontvangen een basissubsidie van 150 % of 1.125 EUR.

20 punten extra als de werking een ingerichte snoezelruimte heeft én deze ook gebruikt;
20 punten extra als gericht gecommuniceerd wordt naar ouders van kinderen en jongeren met een beperking rond het aanbod en over de persoonlijke kenmerken van het kind;
20 punten extra als een netwerk wordt gevormd en er enige vorm van samenwerking is met een partnerorganisatie die expert is inzake inclusie;
20 punten extra als er een systeem is ter ondersteuning van kinderen en jongeren met een beperking om hen structuur aan te bieden (bv. met pictogrammen, foto’s,..);
20 punten extra als het voorbije werkjaar een extra vorming rond inclusie, maatschappelijke kwetsbaarheid, kleuters of tieners werd gevolgd door minstens 5 animatoren.

Inclusie als standaard

De 5de editie van ons magazine Pit stond helemaal in het teken van inclusie. We kopten 'vanzelfsprekend, maar niet van zelf'. Een sprekende titel voor uitgebreid pleidooi waarin de VDS inclusie als standaard ziet binnen de methodiek speelpleinwerk.

Speelpleinwerk geeft het goede voorbeeld!

Van alle jeugdwerkvormen slaagt speelpleinwerk er het best in de diversiteit van de samenleving te weerspiegelen: van kleuters tot tieners, van kinderen met een handicap tot kinderen in kansarmoede. Van alle jeugdwerkvormen hebben speelpleinen het grootste bereik naar kinderen met een fysieke of mentale beperking.

Uit 'Het Grote Speelpleinonderzoek' (2014) door Kind & Samenleving

Nog vragen?

Vragen over inclusief werken of op zoek naar ondersteuning?
Je kan contact opnemen met onze medewerker externe toegankelijkheid.

Amirhosein Mobasser
Medewerker Externe Toegankelijkheid