Risico's inschatten

Optimale speelkansen met aanvaardbare risico's

Een speelplein zonder risico's heeft een lage speelwaarde. Door ermee in contact te komen leren kinderen om risico's te herkennen en in te schatten. Dat is waardevol in het dagelijkse leven. De wetgeving verbiedt geen risico's, maar vraagt om aanvaardbare risico's aan te bieden. Zo is een aanvaardbaar risico, een risico dat kan leiden tot lichte, niet-blijvende letsels zoals bv schrammen, builen, splinters, kneuzingen en eenvoudige breuken. Enkel en alleen als het risico onaanvaardbaar is, dient men over te gaan tot risico-verlaging en preventieve maatregelen. Een schram, een buil,... zijn geen probleem.

Je kan je activiteiten, speelhoeken en speelterrein vol met uitdaging en aanvaardbare risico's steken. Als ze daarbij ook nog eens voor meer speelplezier zorgen, ben je straf bezig!

Een gevaar is niet altijd een risico!

Risico-analyse van je speeltoestellen en activiteiten

Met een risico-analyse van je speeltoestellen en activiteiten kom je al een eind. Door op voorhand na te denken over potentiële risico's en de gevolgen maak je je speelaanbod uitdagender en avontuurlijker, maar niet gevaarlijker.

Speelpleinwerkingen doen er goed aan een riscio-analyse te maken die de potentiële speelkansen in de verf zet en de risico's aanvaardbaar maakt. VDS ontwikkelde zo'n tool op maat: het risico-speelkans-analyse-instrument!

Zorg er tijdens controle door de FOD Economie voor dat je als speelplein kan aantonen dat jullie over risico's hebben nagedacht en er rekening mee gehouden hebt. Het stilstaan bij mogelijk risico's moet zorgen dat animatoren hun gezond 'speelverstand' gebruiken, maar voluit durven spelen!

Blijf vooral voluit spelen. Je hoeft zaken niet meteen af te schaffen, zoek naar tussenstappen...

Ondertussen

Op een speelse manier ingrijpen

Elke dag komt de bouwcontroleur langs in het bouwdorp en die keurt de constructies.
Af en toe passeert er een fictieve storm op de bouwplek die de 'huizen' test op hun stevigheid. Bladblazer, windmolens, tuinslang... in de aanslag.
5 kromme nagels binnen brengen voor 1 nieuwe nagel.
Zo blijft de bouwspeelplaats netjes.
...

Manieren om extra uitdaging in je aanbod te brengen

Voeg fantasie toe (een spannend verhaal, een queeste, ...)
Gebruik extra veel van hetzelfde materiaal (duizenden botsballen in één kamer)
Gebruik materiaal waarvoor het niet bedoeld is (de wasmand als poepslee)
Voeg een natuurelement toe (vuur, droog ijs, wind, ...)
Zorg voor een verrassingseffect (plotse gebeurtenis met veel lawaai)
Voeg snelheid toe (iets tegen de tijd)
Voeg hoogte toe, alles wordt spannender als het hoger boven de grond is
Doe iets nieuws (wat je thuis niet mag bv.)
Speel eens op een verrassende locatie, waar het op het eerste zicht niet mogelijk lijkt
Doe iets met kinderen wat ze eigenlijk nog (net) niet kunnen
...

Maak je speelplein klaar voor meer avontuur

Stem binnen je ploeg de meningen af op elkaar. Breng voorbeelden van avontuurlijke situaties ter sprake op een animatorensamenkomst. Ga na hoe iedereen erover denkt, maak afspraken om op één lijn te staan.
Communiceer hierover met de ouders. In de visie van je speelplein, in je dagelijkse contacten, in je folder, in overleg, met foto's, ... zowel voor en na, duid het waarom en het hoe. Denk na hoe je hier met ouders afspraken over maakt. Bijvoorbeeld: voorzie speelkledij om naar het speelplein te komen.
Inrichting van de ruimte. Zorg dat de kinderen in hun perceptie onzichtbaar zijn, maar wel zichtbaar genoeg voor de animatoren. Hoe kan je kinderen geheime plaatsen geven en toch een oogje in het zeil houden?

Vertrouw op inzicht van kinderen

Kinderen weten wat ze doen. Bij elke uitdaging gaat dit stappenplan door hun hoofd. Bij elke stap denken de kinderen bewust na. Speel hier op in. Spreek de kinderen aan of bevraag wat hen tegenhoudt.

Ik mag het
Ik wil het
Ik durf het
Ik doe het

Gebruik positieve woorden en stimuleer kinderen terwijl ze bezig zijn. Dat doe je niet door 'Pas op!' te zeggen, maar wel door deze tips:

Maak kinderen bewust van wat ze doen: Zie je dat ..., Probeer ..., Gebruik ..., Hoor je ..., Voel je ..., Voel je je ...?
Help hen probleemoplossen denken: Wat is je plan? Wat kan je gebruiken? Waar ga je ...? Hoe ga je ...? Wie gaat ...?

Geef kinderen de keuze of ze mee doen met de avontuurlijke activiteit of niet. Zorg voor genoeg keuzemogelijkheden binnen een activiteit. Bijvoorbeeld: laat kinderen kiezen hoe of op welk voorwerp ze van de glijbaan willen glijden. Zo hebben kinderen zelf hun uitdaging in de hand en kunnen ze hun eigen grenzen aanvoelen.

Zoek naar andere factoren die het welbevinden van kinderen kunnen bevorderen. Dit staat in evenwicht met de uitdaging. Bijvoorbeeld: geef kinderen de keuze met wie ze samen een uitdaging aangaan, voorzie een leuke inkleding, of zorg voor een warme drank na het buitenspelen in de modder.

“Eens een terrein beoordeeld is, mag je er natuurlijk nog dingen aan veranderen (bv. de schommel die een andere invulling krijgt) of constructies toevoegen (bv. een podium of kampen bouwen uit paletten). Dat mag wettelijk perfect. Zorg er natuurlijk voor dat je bij aanpassingen steeds de risico’s inschat. Hou tijdelijke constructies eenvoudig: niet te hoog, geen bewegende onderdelen. Die leiden potentieel tot een hoog risico. Neem de nodige voorzorgsmaatregelen: een animator die meespeelt en tegelijk een oogje in het zeil houdt, afspraken rond verdiepingen in de bouwhoek bv. geen tweede verdiep tot het eerste is getest. Met een portie gezond verstand kom je al ver.”

Peter Dekeyser (Speelom vzw)

WC-rolletjes om te knutselen worden omwille van hygiënische redenen soms vermeden, maar eigenlijk is er niets mis mee. Gewoon doen!

WIEWOE WIEWOE... DAAR IS DE NOODBOX

De Noodbox helpt speelpleinen vooraf nadenken over mogelijke crisissen. Eén van de dossiers is 'ongeval op het speelplein'. Een ongeval is snel gebeurd. Spelen gaat nu eenmaal met vallen en opstaan, letterlijk. Meestal houden kinderen er slechts een buil of een schram aan over. Maar in uitzonderlijke gevallen kunnen de gevolgen wel eens ernstiger zijn.

vorming voor de speelpleinploeg

vorming 'noodsituaties op het speelplein'

Over noodsituaties die kunnen voorkomen op je speelplein
Over preventie
Over aanpak
Concrete situaties zoals brand, een onveilige locatie, kind vermist, overlijden in de ploeg, ...
Gebaseerd op de noodbox
...

Gedurende 2,5u neemt de VDS, op jouw vraag, de ploeg op sleeptouw rond noodsituaties op het speelplein.
We bekijken samen je vormingsvraag en werken een vorming uit die aan jullie nood voldoet.
Voor beginnende animatoren tot ervaren speelbeesten.

Meer lezen ...

vorming 'avontuurlijk spelen'

Over uitdaging en avontuur in je speelaanbod
Over de meerwaarde van uitdaging - Goe Gespeeld!
Risico's inschatten en uitproberen
Over begeleidershouding bij risicovol spelen
...

Gedurende 2,5u neemt de VDS, op jouw vraag, de ploeg op sleeptouw rond avontuurlijkheid op het speelplein.
We bekijken samen je vormingsvraag en werken een vorming uit die aan jullie nood voldoet.
Voor beginnende animatoren tot ervaren speelbeesten.

Meer lezen ...

Ja, dat mag!

Als volwassenen denken we snel dat iets niet mag en daarom doen we het niet of laten we het niet toe. Maar dat is niet zo! Deze posters tonen hoe je de speelinfrastructuur naar je hand mag zetten op het speelplein zonder iets fout te doen.

De posters (en alle info die erbij hoort) zijn een hulpmiddel om op je speelplein het thema ter sprake te brengen, om in discussie te gaan met iedereen die iets te zeggen heeft over de (inrichting van) de speelruimte (ook met de burgemeester bijvoorbeeld, waarom niet?)

Laat je inspireren!
Meer lezen: www.jadatmag.be

Vuurtje stoken en in bomen klimmen

Het kan deel uitmaken van je aanbod (dat kan!), maar soms vinden kinderen zelf de weg naar de lucifers of de hoogste boom. Hoe je daarmee omgaat lees je hier.

Volledige risicotool

Het risico-speelkans-analyse-instrument doet je nadenken over de mogelijke risico's en speelkansen van een activiteit/speelplek. Je vindt het terug in het boek 'Intens spelen in de praktijk' in dossier 4.

Wat zegt de wetgeving? Welke risico's mogen?

Dit moet u weten over veiligheid op de (groene) speelplaats.

Op www.speelidee.be vind je 24 straffe uitdagende speelideeën vol avontuur en (berekende) risico's.

Veiligheid van speelterreinen en toestellen

Alle Europese normen met betrekking tot de veiligheid van speeltoestellen zijn technische richtlijnen die een bepaald veiligheidsniveau beschrijven. Ze houden rekening met onder andere de verbindingen, openingen en materialen van speeltoestellen evenals de ondergrond en de ruimte rond de toestellen.

Bv. sinds 2015 zijn veiligheidsnetten verplicht bij trampolines op poten.

De veiligheid van speelterreinen en speeltoestellen volgens de Belgische regelgeving (2001) vindt je samengevat in dit praktijkboek.

De FOD Economie bracht in 2019 een bijkomende gids uit over de "veiligheid van avontuurlijke natuurspeelomgevingen". Het gaat niet om de klassieke speeltoestellen maar wel om een boom, takken, water... die bewust zijn aangebracht om kinderen te doen spelen.

Een uur lectuur

Elien Franck schreef een thesis over speelpleinwerk en avontuurlijk spelen. Interessante lectuur!

Spelen met autobanden

Geregeld komt de vraag of het oké is om te spelen met autobanden. De medisch milieukundigen van het Lokaal Gezondheidsoverleg bekeken de case en concludeerden dat er niets mis met het spelen met autobanden zolang er een aantal aandachtspunten worden gerespecteerd. Lees meer...