Speelinfrastructuur

Hoe nuttig vind je deze pagina?

1 op 3 speelpleinwerkingen speelt in een school. Meer en meer scholen investeren in een groene, avontuurlijke speelplaats... maar helaas heeft de meerderheid nog steeds een saaie, betonnen vlakte met wat verdwaalde speeltoestellen. Een adviesgroep van experten, waaronder de VDS, schreef in 2015 ‘De Toekomstvisie van de schoolspeelplaats’.

In dit document vind je een brede verzameling van argumenten, beheertips en goede voorbeelden uit binnen- en buitenland. Het is gebaseerd op 8 streefpunten met een focus op de inrichting en het gebruik van de speelplaats. 

In het inspiratieboek 'jeugd bij bosjes' vind je ideeën voor de aanleg en de inrichting van speelgroen. Maar je leest ook hoe je de realisatie van groene speelruimte planmatig kan aanpakken. 

Naast het handboek Speelgroen is er nog heel wat materiaal te vinden om inspraak op te zetten:

• 'Picto-play' is een creatieve inspraakmethode van Kind & Samenleving om kinderen en animatoren je speelplein of speelplek mee te laten ontwerpen.
• De 'Ideeënkoffer' van Springzaad is een houten koffertje met daarin 30 gelamineerde fotocollages die gebruikt kunnen worden als inspiratie voor de inrichting van spannende, avontuurlijke speelpleinterreinen.
• 'De jeugdmonitor' is een online bevragingstool waarmee je groepen kinderen en tieners vanaf het 3e leerjaar t.e.m. het 2e middelbaar bevraagt over hoe zij wonen en leven in hun buurt en jouw stad of gemeente ervaren. Spelen, buiten zijn... is één van de thema's die je apart kan bevragen.

De FOD Economie ziet in ons land toe op de veiligheid van speelterreinen en speeltoestellen. In juni 2019 brachten ze een nieuwe gids uit met richtlijnen over de "veiligheid van avontuurlijke natuurspeelomgevingen".

Is dat gevaarlijker dan een stenen speelplaats? Uit onderzoek blijkt net het tegendeel. Preventieadviseur van het Antwerpse stedelijk onderwijs Ben Walschaerts en externe keurder van speelterreinen Koen De Martelaere (Kinderspel vzw) geven tekst en uitleg.

VDS-collega Bert Breugelmans combineert zijn passie voor groen, creativiteit en speelexpertise in het ontwerpen van natuurlijk, duurzaam en ecologisch speelgroen. 17 eenvoudige weetjes en ontwerptips van zijn hand die speelpleinen kunnen helpen om meer speeluitdagingen vanuit terrein te realiseren en natuur toe te laten.

Ga eens langs bij onze collega's van Kind & Samenleving, een onafhankelijk onderzoek- en expertisecentrum over spelen. 

Zijn ondersteunen speelplein-werkingen en adviseren bij speelse ruimtelijke planning. Zij hanteren onze visie op spelen en spelen op een speelplein.

Pimp je speelplaats biedt inhoud voor avontuurlijke inrichting en natuurrijke beplanting: technische informatie, soortenlijsten... of tips voor tijdens de zomermaanden.

Playground Ideas is een Engelse organisatie die iedereen ondersteunt, waar dan ook, die een stimulerende speelruimte wil creëren met lokale materialen, gereedschappen en vaardigheden. Op hun website vind je bv. 150 doe-het-zelf ideeën inclusief bouwplannen...

68,8% van de speelpleinen deelt de infrastructuur met andere verenigingen. 37,6% vindt dit een belemmering voor de werking. Slim delen van infrastructuur is een uitdaging.

• Ieder voorjaar maken scholen via Pimp je speelplaats kans op 4000 euro én begeleiding voor de vergroening van de speelplaats! 
• Vlaanderen trekt geld uit om te investeren in jeugdwerkinfrastructuur. De focus ligt op 3 focusgebieden; Kwaliteitsvolle en duurzame basisvoorzieningen, Veilige en toegankelijke ontmoetingsplaatsen voor kinderen en jongeren en/of Jeugdvriendelijke vormgeving van buurten en speelgebieden. Er zijn twee oproepen. De uiterste indiendatum voor de eerste oproep is 1 december 2021. De uiterste indiendatum voor de tweede oproep is 15 juni 2022. Lees alles in detail na op de website van de Vlaamse Overheid!
• Het Fonds Culturele Infrastructuur subsidieert jeugdinfrastructuur. Jaarlijks organiseren zij een infomoment.
• Andere subsidies ... 

Of deel de kosten met de school waar je te gast bent.
Of druk de kosten door zelf de handen uit de mouwen te steken samen met ouders, kinderen, buren...

uit het onderzoek "ouders en jeugdwerk" (2015)

Moet er een veiligheidsnet rond de trampoline? Hoe hoog mogen we bouwen op de bouwspeelplaats... Je hebt vragen rond de veiligheid van speeltoestellen of benieuwd met welke verplichtingen je rekening dient te houden?

Je kan terecht op de website van Speelom of de FOD Economie. 

De mobiele wastafel van speelplein Weyneshof.

• GRAS staat voor GRoene Avontuurlijke Schoolspeelplaatsen. Om scholen te stimuleren hun speelplaats groener en avontuurlijker te maken, voorziet de Stad Gent een GRAS-subsidie voor grondwerken, uitbreken van verharding, opmaak van een ontwerp, aankoop van natuurlijke materialen... GRAS inspireert scholen met een eigen pinterestpagina: www.pinterest.com/GRASinGent

Uit de 5-jaarlijkse speelpleinenquête (2015).

Speelhoeken zijn enorm dankbaar om de keuze en variatie op je speelplein (lees: speelkansen) te vergroten. Je kan een binnenruimte onderverdelen in kleine hoeken, maar je kan ook creatiever uit de hoek komen (heb je 'm). Zo kunnen 6 iglotentjes op het grasveld perfect 6 plezante speelhoeken zijn: bv. één met legoblokken, één met barbies, één met autootjes, verkleedkleren... Meer lezen over speelhoeken of op zoek naar systemen om je ruimte op te delen.  

Het kleuterdorp van Speelplein Wesp.

Meer en meer krijg je als speelplein echter te kampen met ruimtes die tijdelijk van aard zijn of gedeeld worden met anderen en daardoor speeluitdaging missen. Hoe laat je kinderen vrij, krachtig en intens spelen in dergelijke ruimtes? Met input van kinderen, VDS en andere spelers uit de sector jeugd, opvang, sport en cultuur vond Hop Up een antwoord. Hop Up is een innovatief speelconcept voor instanties en organisaties waar kinderen tussen 2,5 en 12 jaar spelen, leren en beleven. Met de Hop Up Playgrounds, een bundel van moduleerbare speel-elementen, laten ze hun creativiteit de vrije loop. 

Ga spelen in de openbare ruimte of op zoek naar groene speelplekken in de buurt van je speelplein? Via de Speelweefselkaart vind je in alle bossen, formele speelzones en de zomerspeelzones. In Vlaamse bossen moet je in principe op de wegen en paden blijven. De plaatsen waar je wel mag spelen zijn aangeduid als speelzone. In die zones mogen jullie naar hartenlust spelen en ravotten. Op de speelweefselkaart kan je zien waar er speelzones zijn in Vlaanderen (gemarkeerd in het groen).

Op www.groenspeelweefsel.be vind je een schat aan informatie, inspiratie en werkinstrumenten voor beleidswerkers die werk willen maken van een groen speelweefsel.

Hoe kunnen lokale besturen buiten spelen stimuleren? Op die vraag zochten Goe Gespeeld! en Jantje Beton een antwoord! De brochure 'meer ruimte voor buiten spelen' (2017) bundelt inspirerende verhalen uit Vlaanderen en Nederland. 

Op het speelplein van Oostende pronkt deze caravan.

• 't Hemelrijk Zottegem  - Omgevingswerken (2001)
• Bartje Beveren - Behoeftenanalyse infrastructuur (2002)
• Bartje Beveren - Omgevingswerken (2004)
• Speelplein Zap Oudenaarde - Rondleiding (2012)
• Een nieuw speelplein voor de Speelvogels (2012)
  Inventaris | Gedetailleerd totaalrapport
• Hulgenrode Wommelgem - Grondplan achter / voor (2015) 

Jeugdmaps.be is een overzicht van alle speel- en jongerenplekken, lokalen en jeugdhuizen in de vorm van een digitale kaart.

In onze VDS Bibliotheek (Mechelen) vind je tal van boeken rond avontuurlijke speelterreinen. Maak een afspraak, kom gerust eens langs.

Speelpleinverantwoordelijken nemen af en toe tijd om over het muurtje te kijken. Bezoek samen met je stuurgroep, schepen, geïnteresseerde animatoren... andere speelpleinen en steel met je ogen en oren. Tijdens een inspiratiebezoek zie je een aantal speelpleinen in de praktijk aan het werk. De VDS speelt taxi of bezorgt je de gepaste speelpleinadressen op maat.

• Maximale speelkansen halen uit je terrein?
  We evalueren samen met de ploeg de bestaande infrastructuur en gaan aan de slag om extra speelkansen vanuit speelinfrastructuur te halen.

Gedurende 2,5u neemt de VDS, op jouw vraag, de ploeg op sleeptouw rond speelinfrastructuur. We bekijken samen je vormingsvraag en werken een vorming uit die aan jullie nood voldoet. Voor beginnende animatoren tot ervaren speelbeesten.

Meer lezen ...

• Nieuwe locatie voor je speelpleinwerking?
• Je organiseert speelpleinwerking op een school en je wil de speelplaats en de klassen laten verdwijnen?
• Je krijgt een budget ter beschikking en wil graag weten hoe je dat het meest doeltreffend met het zicht op maximale speelkansen kan aanwenden?
• Hoe maak ik mijn speelterrein avontuurlijker?
• Welke materialen, planten,... zijn ideaal voor de aanleg?

Een stafmedewerker of een ervaren VDS-vrijwilliger komt graag langs voor een advies ter plaatse. Je mag van hen een onderbouwd advies verwachten, aangevuld met voorbeelden en eigen ervaring. Leden krijgen 2 adviezen per jaar gratis! 

Meer lezen ...