Tieners op het speelplein

Met tieners bedoelen we de speelpleiners die de lagere school voorbij zijn, de twaalf- tot vijftienjarigen dus. Ook de oudste lagere-scholers behoren in meer of mindere mate tot deze doelgroep.

Tieners lijken niet de meest evidente speelpleindoelgroep. Denk maar aan de discussies rond het al dan niet inzetten van tieners als hulpanimator, aparte of geïntegreerde tienerwerkingen, een tieneraanbod dat niet aanslaat…

De VDS is ervan overtuigd dat het speelplein voor tieners een uitdagende en toffe plaats is. Hoe je het ook draait of keert: ook tieners vinden een echt vakantiegevoel belangrijk en geven dit graag zelf mee vorm.

Tieners op het speelplein zorgen er bovendien voor dat het gat tussen ‘kind’ en ‘animator’ gedicht wordt: er ontstaat doorstroming naar de animatorenploeg.

Filter

Hoe nuttig vind je deze pagina?

Tieners worden vaak aangesproken op uitdaging en competitie. Maar er is meer! Ze zijn bij uitstek volop bezig met eigen interesses

8,2% van alle kinderen op het speelplein

	< 3 JAAR	3 – 6 JAAR	7 - 12 JAAR	> 12 JAAR
2000	1,9%	32%	56%	10%
2005	2,1%	33%	55%	10%
2010	3,1%	33%	55%	9%
2015	3,2%	33%	56,5%	8,2%
*2022*	2%	37%	53%	8%

Meer cijfers over
tieners vind je in
onze vijfjaarlijkse speelpleinenquête (2021)

Tieners vandaag de animatoren van morgen

Op het laatste speelpleincongres (september 2020) besprak Johan Meire van Kind en Samenleving vzw wat tieners tot tieners maakt.

Verslag van deze sessie
Opname van deze sessie

HOE ZITTEN Tieners IN ELKAAR?

Tieners spelen nog: ze zijn verzot op experimenteren, avontuur, deugnieterij uithalen, lachen in de zetel, elkaar speels uitdagen … Net als bij jongere kinderen is spelen essentieel om graag te leven. Belangrijk: omschrijf deze vormen van plezier maken niet steeds als spelen, zeker niet als tieners meeluisteren. Zij vinden dat kinderen ‘spelen’, en kinderen willen ze nu meestal net niet meer zijn!

Leer de tieners kennen

Aandachtspunten

Tieners veranderen

Ze veranderen zowel op lichamelijk vlak (slungeligheid, onhandigheid, meer inspanningen aan kunnen), op verstandelijk vlak (sneller redeneren, mondigheid) als op sociaal vlak (boezemvrienden, het andere geslacht, de groep).

Tieners breiden hun leefwereld uit

De invloed van media en vriendengroepen wordt groter, de afhankelijkheid van de ouders kleiner. Ze krijgen meer vrijheid én verantwoordelijkheid en moeten hiermee leren omgaan.

Tieners en vrienden

Ze ontwikkelen hechte vriendschappen, tieners brengen meer en meer tijd door met leeftijdsgenoten. Vrienden delen vaak dezelfde interesses en hebben een stevige invloed op hoe tieners denken.

Tieners vormen hun identiteit | Me, myself and I!

Ze bepalen zelf hoe ze denken, hoe ze eruit zien en wat ze goed of niet goed vinden. Hierdoor zijn tieners vaak alleen maar met zichzelf bezig en worden ze wel eens egocentrisch genoemd.

Tieners zijn tieners

Wat betekent dat vakantiegevoel voor tieners? Niet naar school moeten, zoveel is zeker. Vrije tijd staat niet altijd gelijk met plezier maken, maar geeft tieners de kans om echt vrij te zijn. En om te kiezen. In hun vrije tijd houden tieners ervan te ontdekken, elkaar te ontmoeten en zelf aan hun vrije tijd zin te geven. In die betekenis is ‘we spreken af en zien wel wat we doen’ voor een tiener echt vrije tijd, maar even goed kunnen ze een duwtje in de rug gebruiken.

7 tips van tieners zelf

Kind en Samenleving vzw onderzocht wat tieners nodig hebben van hun lokaal vrijetijdsbeleid. #GOALS is een kort filmpje boordevol tips over tienervriendelijke plekken en voorzieningen, over een helder vrijetijdsaanbod en ondersteuning van informele vrije tijd, en over hoe je communicatie en inspraak aanpakt.

Je kan ze makkelijk vertalen naar je eigen speelpleinwerking.

Duidelijk afgebakende activiteiten vinden we ideaal

PANELGESPREK ROND TIENERS

Herbekijk het panelgesprek van onze studiedag tieners, met de focus op 'Maatschappelijke tendensen die mee voor een veranderende leefwereld zorgen'.

Hoe toegankelijk is ons jeugdwerk nog? Wordt er tegenwoordig nog voldoende geïnvesteerd in tieners om hen te betrekken in het jeugdwerk? Hoe kunnen we hierop inspelen als jeugdwerk? Welke plek krijgt de tiener tegenwoordig nog in het jeugdwerk?

Deelnemers aan het panelgesprek zijn: Amir, voorzitter Vlaamse jeugdraad; Kathy Lindekens, jongerenexpert; Bart Straetman, Speelmakers; Jelle, tienerwerking Mish Mash Vilvoorde; Sabine Miedema, Kind&Samenleving; Ruth, jeugdhuismedewerkster

Leesvoer op maat van speelpleinwerk

DNA 3 'Are you cool? I'm cool!'

We geloven dat het speelplein een toffe plek kan zijn voor tieners in de vakantie, ook al zijn ze niet altijd de makkelijkste klanten. Deze brochure is een handige leidraad voor het opstarten of bijsturen van je tienerwerking.

Je vindt er concretere tips rond speelaanbod voor tieners: inspiratie voor speelhoeken, activiteiten en impulsen. Maar ook info, achtergrond en tips rond de doorstroming van tieners naar de animatorenploeg, een belangrijke schakel in je werking.

29 speelideeën voor tieners

Op www.speelidee.be vind je in de rubriek 'tieners' 2 uitgewerkte speelideeën op maat van het speelplein. Inspiratie voor een vakantie lang!

Foto-inspiratie

Op www.pinterest.com/speelidee vind je speelideeën voor tieners. Laat je inspireren door massa's beelden.

Deze aftermovie van speelplein Belspeelse (2022) kan ook inspiratie bieden.

Tieners in het (speel)aanbod

Apart of geïntegreerd?

Moeten we voor de tieners een aparte werking organiseren?
Of doen ze mee in het ‘gewone’ speelaanbod?

Beide manieren van werken hebben voordelen, maar zeker ook nadelen. Belangrijk is, welke keuze je ook maakt, apart of geïntegreerd, dat tieners ergens een symbolische plek krijgen.

Geef tieners in elk geval een VIP-behandeling

Bijvoorbeeld...

De tieners doen mee in de gewone werking en hebben af en toe speciale activiteiten.
In het open speelaanbod hebben de tieners wel hun eigen lokaal met eigen materiaal.
De aparte tienerwerking volgt in de voormiddag wel het gewone speelaanbod.
De tieners mogen kiezen of ze naar de tienerwerking komen of meedoen op het ‘gewone’ speelplein.
Zelf iets mogen organiseren: bv. bouwen voor de andere kinderen (spookkot, doolhof...) of een deel van de animatie uitwerken...

In dossier 8: Tieners, uit het boek 'Intens spelen in de praktijk' reikt de VDS enkele tips en handvatten aan om een speelaanbod op maat van tieners op te zetten. Want hoe je het ook draait of keert: ook tieners vinden een echt vakantiegevoel belangrijk en geven dit graag zelf mee vorm.

Samenwerken met het jeugdhuis: Het speelplein heeft een aangepaste locatie en ondertussen leren tieners die werking ook kennen: een win-winsituatie!

Formaat wijdde een heel artikel aan tieners in het jeugdhuis. Je leest er onder andere welke samenwerkingen met het speelplein mogelijk zijn.

Formaat Magazine - september 2020: Tieners, de jongeren van morgen

‘Keuze’ als basis voor een tienerwerking

Mogen kiezen is belangrijk!

Een klassieke tienerwerking heeft de neiging om in te zetten op grote spelen: sport en spel, vuil spel, quiz… De klassieke ‘games’ die in groep gespeeld worden, nemen nogal vlug de bovenhand. Tieners worden vaak aangesproken op uitdaging en competitie. Deze inzet op groepsgerichte spelen lijkt zo sfeer te creëren en alle tieners mee te krijgen.

Maar er is meer! Tieners zijn volop bezig met het creëren van een eigen identiteit. Dat doen ze in alle aspecten van hun leven, vooral in hun vrije tijd. Ze voelen de behoefte om zelf keuzes te kunnen en mogen maken in hun doen en laten. Tieners zijn bij uitstek ook volop bezig met eigen interesses.

Betrek je de tieners bij het aanbod.

Meedenken

Open speelaanbod voor tieners gaat verder dan keuzes kunnen maken, het gaat over inspraak krijgen. Let op: inspraak houdt veel meer in dan alleen maar de vraag stellen ‘Wat willen jullie doen vandaag?’. Door als animator zelf mee te gaan in hun enthousiasme en ideeën, of door impulsen te voorzien, gaan tieners net dat stapje verder. Eens ze geboeid zijn, zullen ze er stevig mee aan de slag gaan. Laat hen dan ook de vrijheid om hun creativiteit of avontuurlijkheid de vrije loop te laten. Blok hun ideeën zeker niet te snel af.

Een tienerplekje

Voorzie voor tieners een eigen ruimte als uitvalbasis. Een plek waar ze zelf beslissen hoe het lokaal ingekleed is, wat de regels zijn. Eigenlijk gewoon een plek waar ze hun identiteit kunnen laten gelden, ook als groep. Ideaal voor hen is dat ze als groep kunnen beslissen wanneer en hoe ze gebruik maken van deze ruimte. Geen plaats extra ter beschikking? Denk creatief: een oude bus, container, tent, nabijgelegen jeugdbewegingslokaal, boomhut…

Niet te veel structuur

Zorg voor voldoende vrijheid voor de tieners in de dagstructuur van je werking. Bouw een marge in voor de tienergroep in de uurregeling van je werking. Door tieners mee zelfstandigheid te geven in waar of wanneer ze willen rondhangen – eigenlijk zelf hun dag te laten invullen – creëer je bij hen een echt vakantiegevoel. Tieners die ‘naar de animatie moeten komen’ zijn daar vanzelfsprekend niet voor gemotiveerd. Probeer de dagstructuur vrijblijvender voor te stellen, dan beland je automatisch in een positievere cultuur waarin tieners gemotiveerder zullen zijn om ook deel te nemen aan het gewone aanbod.

Bouw aan een groepsgevoel

Een tienerwerking gaat vaak up & down op vlak van het aantal deelnemers. Dat heeft ook met groepsgevoel te maken. Zet in op tieneranimatoren die een band met de gasten opbouwen, dat is veel sterker dan dagelijks iemand anders bij de tieners te laten staan. Kleine acties, zoals een eigen kreet, teambuildings- of kennismakingsspelletjes of een eigen tiener-T-shirt, zorgen voor groepsbinding en een ‘kijk, wij zijn de tieners’-gevoel.

Over open speelaanbod met tieners

Het boek 'Intens spelen in de praktijk' bevat een specifiek dossier over tieners. Ontdek hoe je voor hen een aantrekkelijk en uitdagend aanbod kunt organiseren.

TIENERS VOOR DUMMIES

Tieners op je speelplein, hoe pak je dat nu aan? Deze groep jongeren van 12 tot 15-jarigen zorgt er soms voor dat speelpleinanimatoren en –verantwoordelijken met de handen in het haar zitten.

Want hoe zorg je ervoor dat tieners de nodige vrijheid krijgen, binnen het bestaande speelpleinkader? Gelden op het speelplein dezelfde regels voor tieners als voor andere kinderen of worden er andere afspraken gehanteerd voor hen? Kortom, hoe laat je tieners écht tiener zijn op het speelplein?

In de 20ste editie van ons magazine Pit gingen we volledig aan de slag rond tieners.

Een eigen tienerlokaal

Een tienerlokaal op het speelplein hoeft niet groots te zijn. Denk creatief: een oude bus, container, tent, nabijgelegen jeugdhuis, boomhut, een stuk afdak... Bespreek samen met de tieners hoe het lokaal eruit gaat zien, zo maken ze er hun eigen plek van. Al gedacht aan kringloopwinkels of zoekertjes om aan enkele oude zetels te raken? Restjes (krijtbord)verf, doeken en gezellige lampjes doen de rest.

Tieners worden hulpanimatoren

Wat is de minimumleeftijd van animatoren?

Je kent hen wel! De oudste tieners op het speelplein die al maar wat graag animator zouden zijn. Nog een jaartje en dan is het zover. Dan staan ze aan de andere kant.

Heel wat speelpleinen spelen in op dat enthousiasme en laten 14-15 jarigen als hulpanimator meedraaien tijdens de werking. In deze infofiche vind je het wettelijk kader, het standpunt van de VDS en nuttige tips.

Tieners en rondhangen

Een kleuter die wat prult in de zandbak is ‘op ontdekking’ en ‘aan het leren’, een tiener die niets doet vindt men al snel ‘vervelend’. Ook op het speelplein moet er plaats zijn voor tieners om gewoon wat rond te hangen, wat muziek te luisteren, een filmpje mee te pikken op YouTube of een TikTok-challenge te proberen.

Onze collega's van Kind & Samenleving schreven een stukje over waarom (en waar) tieners na school blijven 'plakken' (2017).

Specifiek tienermateriaal

Exclusief voor tieners

Denk aan materiaal dat uitdagender is, technischer, meer ingewikkeld, waar meer zorg voor nodig is of waar een zekere handigheid voor vereist is. Tieners hebben al veel vaardigheden ontwikkeld om met meer technisch materiaal overweg te kunnen. En als dat nog niet helemaal zo is, hebben ze er vaak wel interesse voor.

In onze webshop op www.materiaalmagazijn.be vind je specifiek materiaal voor tieners. Een greep uit het aanbod: een BBQ, blaaspijpjes, DJ-set, paintballgeweren, een skateramp, een rookmachine. Door dit materiaal enkel voor tieners ter beschikking te stellen, waardeer je tieners in hun eigenheid.

FABlab Junior

In 2014 trok de VDS samen met de VUB langs 50 speelpleinen met het project FABlab junior. Elk speelplein kreeg gedurende één week een lasersnijder, 3D-printer en een state-of-the-art ontwerpprogramma. Een unieke kans binnen het aanbod voor tieners. FABlab Het aanbod is inmiddels afgelopen, maar de opdrachten en tips zijn nog steeds beschikbaar.

Instructables

www.instructables.com staat vol met instructiefilmpjes om met je tieners aan de slag te gaan. Van coole decoratie voor in het tienerlokaal tot technologische hoogstandjes.

Folders op maat van tieners

Visieteksten over tieners

Beernem-Damme-Oostkamp (2009)
Evergem

Doelgerichte communicatie

Communiceer op maat van tieners! Geen kindertaal, kleuterlogo's of mascottes (bv. Winny de Pooh-figuurtjes). De gemiddelde tiener wil hiermee niet geassocieerd worden. Speelpleinen ontwikkelen vaak een aparte huisstijl, website, facebook, insta -of snappagina, folders... om tieners te bereiken.

Meer lezen over doelgericht communiceren...

Cijfers over tieners op het speelplein

Acht procent van de bezoekers van het speelpleinwerk zijn tieners tussen twaalf en vijftien jaar. Tieners vormen een kleinere, maar belangrijke doelgroep. Er is voor hen vaak minder te beleven in de vakantie. In 2021 hadden ongeveer 50% van de speelpleinen een aparte tienerwerking.

Lees er alles over in onze vijfjaarlijkse speelpleinenquete

Vorming over tieners

Over de leefwereld van tieners.
Het in elkaar steken van straffe tieneractiviteiten.
Begeleidershouding tegenover tieners.
Over impulsgericht werken vanuit speelhoeken.
...

Gedurende 2,5u neemt de VDS, op jouw vraag, de ploeg op sleeptouw rond tieners. We bekijken samen je vormingsvraag en werken een vorming uit die aan jullie nood voldoet. Voor beginnende animatoren tot ervaren speelbeesten.

Meer lezen ...

Advies ter plaatse

Over het opstarten of uitbouwen van een tienerwerking.
Bij het ontwikkelen van een speel(plein)visie op tieners.
Over speelkansen verhogen binnen je bestaande tienerwerking.
...

Een stafmedewerker of een ervaren VDS-vrijwilliger komt graag langs voor een advies ter plaatse. Je mag van hen een onderbouwd advies verwachten, aangevuld met voorbeelden en eigen ervaring. Leden krijgen 2 adviezen per jaar gratis!

Meer lezen ...