Vergoedingen op het speelplein

Hoe nuttig vind je deze pagina?

70% van de jongeren (+/-16.000) die vandaag op het speelplein staan zijn vrijwilligers. Zij staan gratis of krijgen een kleine onkostenvergoeding. Gewoon omdat ze het belangrijk vinden, omdat het plezant is en omdat ze er vrienden maken voor het leven. Dat zijn de topantwoorden wanneer we jongeren vragen waarom ze zich engageren. Heel wat gemeenten geloven echt in het werken met vrijwilligers en investeren in straffe omkadering. Anderszijds kunnen we niet ontkennen dat centen belangrijker geworden zijn dan vroeger.

Voldoende vrijwilligers vinden: het is een dingetje.

We zien een algemene maatschappelijke tendens waarbij jongeren hun engagement meer dan vroeger spreiden, hun agenda niet ver op voorhand meer plannen of die omwille van centendruk vrijwillig engagement combineren of inruilen met betaald vakantiewerk. Ruimer dan speelpleinwerk is de druk op onbezoldigd vrijwilligerswerk een uitdaging voor de meeste vakantiewerkingen, jeugdwerk in het algemeen en bij uitstek het verenigingsleven in Vlaanderen. Het vrijetijdsaanbod in de vakantie blijft groeien en alle organisatoren vissen in dezelfde vijver, concurrentie speelt dus zeker ook. 

Volgens de letter van de wet mag je een vrijwilligersvergoeding niet als verloning beschouwen. Eigenlijk is de correcte naam niet "vrijwilligersvergoeding", maar onkostenvergoeding. Een organisatie kan beslissen of ze onkosten die een vrijwilliger maakt, vergoedt of niet. Ze moet je duidelijk laten weten of ze je kosten terugbetaalt en op welke manier.

Deze kosten zijn belastingvrij zolang je de regels volgt. Je moet het aldus niet opnemen in je belastingsaangifte. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een onkostenvergoeding aan de hand van een vast bedrag of aan de hand van effectief gemaakte kosten.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een onkostenvergoeding aan de hand van een vast bedrag of aan de hand van effectief gemaakte kosten.

Het is verboden de 2 systemen te combineren voor dezelfde vrijwilliger! Wel kan je bovenop de forfaitaire onkostenvergoeding een reële onkostenvergoeding toekennen voor maximum 2000 km per jaar.

Ben je vrijwilliger in meerdere organisaties? Dan is het jouw verantwoordelijkheid om in het oog te houden dat je op jaarbasis, als je alle onkostenvergoedingen en eventuele vervoerskosten optelt, niet over de wettelijke maximumbedragen wipt. Anders betaal je alsnog belastingen. Een organisatie is op haar beurt verplicht een lijst bij te houden met de uitgekeerde sommen per vrijwilliger en per dag

Uit de 5-jaarlijkse speelpleinenquête (2015)

Vanuit het idee om vrijwilligers te motiveren, meer te betrekken, langer te houden... werken heel wat speelpleinen met oplopende vergoedingen. Zo krijgen bv. animatoren zonder erkend attest een kleinere kostenvergoeding dan animatoren met attest. Hiermee stimuleert een speelplein jongeren om een erkende cursus te volgen. 

Gradaties in vergoedingen bij vrijwilligers op basis van attest, leeftijd, aantal jaren actief of verantwoordelijkheid... zijn volgens de vrijwilligerswet géén argumenten om vergoedingen te variëren. Strikt gezien laat de wet dit eigenlijk niet toe. Op basis van 'onkosten' moet je deze gradaties in vergoedingen kunnen verantwoorden, bv. op taakniveau). Als je organisatie dat kan, is er geen probleem.

Naast vrijwilligers worden jongeren op het speelplein ook als jobstudent ingeschakeld of via het monitorenstatuut (= 25-dagenregel of een contract tijdelijke tewerkstelling sociaal-culturele sector). In dat geval spreken we van betaald vakantiewerk. 

Studentenarbeid of monitorenstatuut (= 25-dagenregel of een contract tijdelijke tewerkstelling sociaal-culturele sector) zijn 2 voordelige tewerkstellingsmaatregelen die bovendien in een kalenderjaar achtereenvolgend cumuleerbaar zijn. Zo kun je iemand 25 dagen als animator inzetten volgens het monitorenstatuut, en vervolgens nog eens 650 uur als student (in het regeerakkoord van 2025 werd het maximaal aantal uren opgetrokken naar 650). In 2021 werd het maximum van 25 dagen uitzonderlijk uitgebreid naar 50 dagen, deze maatregel werd niet verlengd. 

Hoeveel een jongere minimaal verdient, hangt natuurlijk af van de duur van de overeenkomst en van de sector. Ook leeftijd speelt een rol. Een werkgever is verplicht een minimumloon te betalen. Minstens dezelfde loonvoorwaarden als andere werknemers in de organisatie die tot dezelfde categorie behoren:

• Sectorbarema's: voor tewerkstelling op het speelplein wordt binnen een gemeente de loonvoorwaarden gerespecteerd zoals afgesproken door het paritair comité (PC329 - sociaal-culturele sector), bijvoorbeeld. barema A3 (€ 2060,80 bruto per maand). 
• Algemeen minimumloon als tewerkstelling van minstens 1 maand

Meer weten over werknemers op het speelplein? Je vind er alles over op de beterspelen-pagina rond werknemers op het speelplein.

Jeugdwerk staat of valt in grote mate met het engagement dat jongeren daarin opnemen in hun eigen vrije tijd. De kracht van jeugdwerk zijn jongeren, in welk statuut dan ook. Ervan uitgaan dat jeugdwerk een synoniem is voor vrijwilligerswerk is een enge benadering van wat jeugdwerk kan zijn. 

Jobstudenten of vrijwilligers, los van het juridische verschil is en blijft het dezelfde jongere, met dezelfde talenten, goesting en gretigheid die we op eenzelfde manier moeten ondersteunen en ruimte geven om te groeien. Loon verandert daar niets aan en is niet evenredig aan enthousiasme. Werken met jobstudenten is niet anders, dan werken met vrijwilligers.  Evengoed is het van vitaal belang voor de werking om betaalde jongeren te betrekken in een jaarwerking, inspraak te geven in een stuurgroep, voldoende te coachen in hun taken...   

De Vlaamse Dienst Speelpleinwerk is niet tegen betaald vakantiewerk, maar vanuit ons geloof in de jeugdwerkfilosofie zijn we tegen het idee dat verwachtingen, ondersteuning en groeikansen van jongeren zouden verschillen op basis van statuut. Wie kiest om jongeren binnen het jeugdwerk als betaalde kracht in te schakelen, moet beseffen dat hij daarmee het jeugdwerk verder onder druk zet.

De uitdaging om voldoende animatoren te vinden en ervaren animatoren te behouden op het speelplein is zo groot dat meer en meer organisatoren vrijwilligerswerk inruilen voor betaald vakantiewerk. De keuze om vrijwilligerswerk in te ruilen voor betaald vakantiewerk hoeft niets af te doen aan de jeugdwerkfilosofie waarmee een werking omgaat met zijn jongeren, maar legt wel een immense druk op de eigenheid van speelpleinwerk én de rest van het jeugdwerk. Particuliere speelpleinwerkingen verdwijnen vandaag - feit: zij kunnen de 'lonen' van jongeren niet betalen. Zullen de tradionale jeugdbewegingen de volgende zijn?

We dreigen speelpleinwerk en de rest van het jeugdwerk, gebouwd op en gedragen door vrijwilligersschap, te verliezen in onze - vaak goed bedoelde - drang en opdracht om de lokale opvangnood van ouders te stillen. Gaan we het opvangprobleem in Vlaanderen écht oplossen met betaalde 15-jarigen op een speelpleinwerking of mag speelpleinwerk gewoon speelpleinwerk blijven? Een toegankelijk en laagdrempelig vrijetijdsinitatief voor én door jongeren, bij voorkeur op vrijwillige basis, maar minstens vanuit een jeugdwerkfilosofie qua aanpak. 

We zien dat gemeentelijke werkingen beduidend minder werken met énkel vrijwilligers. We zien veel mengvormen, waar in één ploeg de combinatie gemaakt wordt van vrijwilligers en tewerkstelling. Op particuliere speelpleinwerkingen zien we dat ruim één vijfde mengvormen gebruikt, maar dat de begeleiders veel vaker allemaal vrijwilligers zijn. 

Werk je met een gemengd systeem? 
Dan heeft de VDS voor jou een infofiche 'jobstudenten en vrijwilligers, een gemengd systeem' met info, tips & tricks. 

De cijfers zijn niet eenvoudig met 2010 en 2015 te vergelijken omdat de categorie ‘beide’ toen niet bestonden: organisatoren konden enkel kiezen tussen vrijwilligers en tewerkgestelden. Verder is de categorie ‘verantwoordelijke’ in 2021 opgesplitst tussen pleinverantwoordelijke en speelpleinverantwoordelijke.

Uit de 5-jaarlijkse speelpleinenquête (2021) 

Loes Hermans, coördinator speelpleinwerking Wollebos (Turnhout)

De VDS merkt dat bepaalde gemeenten die geloven in vrijwilligerswerk er noodgedwongen aan denken om over te stappen op jobstudenten omdat ze omringd worden door gemeenten die resoluut (niet altijd vanwege de juiste insteek) voor jobstudenten kiezen. Gelukkig blijven de meeste jongeren wel actief, maar helaas minder weken. Naast een week vrijwilligerswerk op het 'eigen plein' kiezen ze voor de centen op een andere speelpleinwerking. Dat is jammer! In plaats van elkaar te beconcurreren zou één gezamenlijk beleid over de gemeentegrenzen voor alle partijen vaak beter werken. 

Het omgekeerde is gelukkig ook denkbaar. Er zijn heel wat steden en gemeenten (bv. Mechelen, Duffel, Halle...) die de afgelopen beleidsperiode jobstudenten voor speelpleinwerk aan de kant schoven en resoluut de kaart van vrijwilligers trokken. Niet vanwege bezuinigingen, maar omdat ze overtuigd zijn van de kracht van vrijwilligerswerk. De vrijgekomen middelen worden nu op een andere, meer duurzame manier geïnvesteerd in de werking: speelmateriaal, infrastructuur, extra halftijdse ter ondersteuning, animatorenbinding, slotfeest... Belangijk: werkingen die omschakelden vinden nog steeds voldoende begeleiding. Het vraagt echter wel wat meer inspanning.

Het speelplein van Beersel groeit elk jaar. De jeugddienst wil dan ook graag extra animatoren aanstellen. Tegelijkertijd vonden ze 90euro/dag voor een animator te veel in vergelijking met de rest van het speelpleinwerk. Daarop legde ze een voorstel voor aan de stuurgroep die zelf ook al hadden aagegeven dat het best wat minder mocht zijn. Met de middelen die vrijkomen worden per week 2 animatoren extra aangesteld die de nieuwe functie ‘vliegende animator’ vervullen.

(28/11/2017 - Het Nieuwsblad)