30 jun 2025

Subsidiereglementen (kader)vorming achterhaald

Onderzoek bij 285 lokale besturen geeft inzicht

De Vlaamse Dienst Speelpleinwerk (VDS) onderzocht de subsidiereglementen (kader)vorming van 285 lokale besturen. In de eerste plaats om onze kaart rond terugbetaling kadervorming te updaten. Deze kaart geeft jongeren en hun ouders een overzicht op hoe elke gemeente of stad (financieel) tussenkomt na het volgen van een cursus (hoofd)animator in het jeugdwerk. In tweede instantie leverde het ons veel inzichten op. We stellen vast dat veel reglementen verouderd zijn, dat er veel kansen open liggen om drempels weg te werken en het reglement beter af te stemmen op het veranderd engagement van jongeren.

We roepen elk lokaal bestuur op om de opmaak of herwerking van het subsidiereglement (kader)vorming op te nemen in het nieuwe meerjarenplan en het minstens 1x deze legislatuur grondig tegen het licht te houden.

Onvindbaar, verwarring troef, hoogdrempelige systemen, verouderde reglementen, de wijze van terugbetaling complex... dat moet anders!

Onze vaststellingen

In veel van de steden en gemeenten die we onderzochten, zit het subsidiereglement onder het stof. Het is al jaren niet herwerkt, laat staan aangepast aan de manier waarop jongeren vandaag engagement opnemen. 3% van de gemeenten heeft zelfs geen reglement. 35% van de gemeenten betaalt enkel kadervorming terug.

Het was bij velen zoeken op de gemeentelijke website, zelfs na een telefoontje met de verantwoordelijke, om het reglement terug te vinden. En eens gevonden is het vaak niet duidelijk welke jongeren er allemaal in aanmerking komen of welke vormingen nu wel of niet aanleiding zijn tot (gedeeltelijke) terugbetaling. Verwarring troef.

Frappant is ook dat bij meer dan 20% van de gemeenten de reglementen nog niet zijn aangepast aan het ‘nieuwe’ decreet kadervorming uit 2014. Dat decreet stelt dat jongeren vanaf hun vijftiende een cursus animator kunnen volgen, maar in de praktijk betaalt de overgrote meerderheid van steden en gemeenten pas terug vanaf hun 16de naar analogie met het vorige decreet. Absurd.

Heel wat jongeren vallen uit de boot. In 28% van de gemeenten krijgt een jongere, die wel woont in de gemeente maar er geen engagement opneemt in het lokale jeugdwerk, het inschrijvingsgeld niet terug. In het beste geval kan die wel rekenen op een terugbetaling bij de (buur)gemeente waar die wel in het jeugdwerk aan de slag is.

Zelfs als je in aanmerking komt, stoot je vaak op hoogdrempelige systemen om als jongere je centen terug te krijgen. Bij 3% van de gemeenten kan een jongere het inschrijvingsgeld of een deel ervan niet eens zelf terugvragen maar kan dit enkel via een lokale vereniging. Of je moet wachten tot het einde van het jaar, of je moet eerst slagen voor je stage. Sterker nog… er zijn reglementen waarin jongeren het ene jaar het hele inschrijvingsgeld terugbetaald krijgen en andere jongeren het jaar nadien minder omdat er toevallig dat jaar meer jongeren vorming hebben gevolgd. Als subsidiereglementen er op gebouwd zijn om jongeren aan te zetten om zich te vormen, zijn de modaliteiten dat zeker niet.

We roepen elk lokaal bestuur op om de opmaak of herwerking van het subsidiereglement (kader)vorming op te nemen in het nieuwe meerjarenplan.

Het reglement als kans om engagement te stimuleren

Kadervorming en andere vormingsmomenten zijn het fundament van sterk jeugdwerk én een manier waarop jongeren zichzelf ontwikkelen. Tegelijk zijn er uitdagingen en verandert het engagement van jongeren. De druk op vrije tijd neemt verder toe: school, betaald werk en andere verplichtingen laten minder ruimte om zich te engageren, laat staan extra naschoolse vorming al dan niet binnen het jeugdwerk te volgen. De cijfers liegen er niet om. Minder jongeren halen een attest kadervorming, zeker sinds corona. Hoewel we de afgelopen twee jaar een stijging van het aantal attesten hebben gezien, is dat niet voldoende. Als koepelorganisatie merken we ook dat de opkomst op trefmomenten daalt. Niet zaligmakend, maar een doordacht, waarderend en laagdrempelig subsidiereglement (kader)vorming kan het verschil maken om jongeren over de streep te trekken en een vorming mee te pikken.

Nu blijkt dat jongeren in hun eigen stad of gemeente botsen op een heleboel praktische drempels. De reglementen die vorming net moeten stimuleren, zijn achterhaald. De kosten van een vormingstraject lopen op en de administratieve rompslomp is vaak te groot. Bovendien verschillen de regels en afspraken van gemeente tot gemeente, waardoor niet iedereen gelijke kansen krijgt. En dat moet anders.

Onze checklist

Op basis van ons onderzoek komen we tot 7 aanbevelingen die lokale mandatarissen en ambtenaren als kapstok kunnen gebruiken voor de opmaak of het herwerken van het reglement.

STIMULEER JONGEREN OM ZICH TE ONTWIKKELEN

Kies bewust. In het doel van je reglement ligt een mooie kans om jongeren zichzelf te ontwikkelen buiten de schooluren. Je reglement kan meer doen dan het ondersteunen van de jeugdverenigingen in de gemeente. Laat jongeren, ook al nemen ze (nog) geen engagement op, groeien en hun talenten ontdekken.

GEEF KANSEN AAN ALLE JONGEREN

Sluit niemand uit. Sinds het decreet is gewijzigd, kan elke 15-jarige kadervorming volgen. Is jouw reglement al aangepast? Worden jongeren die niet in je gemeente wonen maar er wel engagement in opnemen, uitgesloten? Een gemiste kans. Heeft een co-animator die wel cursus volgt, maar het attest niet altijd kan behalen, recht op terugbetaling?

ELKE VORMING ZORGT VOOR GROEI

Verruim het begrip “vorming”. Zorg in je reglement voor een terugbetaling van vorming, breder dan de animatorcursus. Vorming is meer dan kadervorming Er bestaan ook talloze andere vormingsmomenten die minstens even waardevol zijn:

Vormingsweekends als voorbereiding op de zomer of andere vakantieperiodes;
Avonden voor lokale leiding om samen te leren, uit te wisselen en te groeien;
Vormingsdagen die focussen op waardering en ondersteuning van vrijwilligers, kookploegen en animatoren;
Themaworkshops rond onderwerpen die leven binnen de groep, zoals diversiteit, inclusie of integriteit.

Al deze momenten zorgen ervoor dat jongeren zich ondersteund voelen, kunnen groeien en sterker in hun schoenen staan. Ze leren er hunzelf en hun talenten beter kennen. Een straf reglement stimuleert alle vormen van vorming.

COMMUNICEER OP MAAT VAN JONGEREN

Wees helder. Hoe lang moet jij zoeken op de gemeentelijke website? Kan een jongere (of zijn ouders) dan wél alles vlot terugvinden?

Zet ook andere communicatiemiddelen in op maat van de jongeren.

ZORG VOOR VLOTTE TERUGBETALING

Werk drempels weg. Regulitis werkt demotiverend voor jongeren.

Deze hoge drempels kwamen we tegen:

Sommige jongeren moeten tot het einde van het jaar wachten om hun centen terug te krijgen. Jongeren moeten eerst hun traject afwerken om dan pas hun centen van de vorming terug te krijgen. Soms kan zo’n traject tot 3 jaar duren. Soms moeten doorboven ook het attest effectief behaald hebben. Jongeren weten niet op voorhand hoeveel ze zullen terugkrijgen omdat het afhangt van het aantal indieners.
Het kan ook anders. Deze mooie voorbeelden kwamen we tegen: Jongeren betalen alleen het “remgeld”, het lokaal bestuur de rest. Automatische en onmiddellijke terugbetaling wanneer jongeren hun bewijs van deelname uploaden.

KIJK OVER HET MUURTJE

Werk samen. Leg je reglement ook eens naast het reglement van de naburige gemeenten of districten. In sommige gemeenten zien we concurrentie ontstaan waardoor jongeren gaan shoppen. Samenwerking kan net zorgen voor een extra boost.

INVESTEER

Toon je waardering. Voorzie voldoende budget om jongeren te stimuleren vorming te volgen. Indexeer om de stijgende kosten van vormingen voor te zijn. Maak jaarlijks de impact van je reglement bekend en geef erkenning aan de jongeren die vorming volgen.

Bekijk ook onze infofiche 'terugbetalingssystemen (kader)vorming' met meer tips, handige vragen en achtergrond om aan de slag te gaan met je reglement.

Zorg jij er mee voor dat jouw lokaal bestuur dit op de agenda zet?

Ben je lid van de jeugdraad, verantwoordelijke van een speelplein- of andere vakantiewerking, actief in de jeugdbeweging of deel van het managementteam... deel dit pamflet met je lokaal bestuur en overtuig hen om de herwerking van het subsidiereglement op de agenda te plaatsen. Volg je mee op dat het nieuwe reglement aan alle items van de checklist voldoet?

Ook interesse in een 'derde-betalers-systeem' met je gemeente?

09/10/25 - ONLINE

Op vraag van sommige steden en gemeenten werkt de VDS al met een 'derdebetalerssyteem' waarbij zij de deelnameprijs van een cursus/vorming of een deel ervan rechtstreeks aan ons betalen. Jongeren hoeven op die manier zelf niets voor te schieten, deelnameattesten binnen te brengen en te wachten op een eventuele terugbetaling...

We willen dit systeem structureel uitbouwen en implementeren bij onze inschrijving om zo verder drempels weg te werken. Op 9 oktober (10u30) onderzoeken we de mogelijkheden en modaliteiten in een online momentje voor steden en gemeenten die interesse hebben. Geef een seintje aan Bert als je er vrijblijvend bij wil zijn.

Advies van de Vlaamse Jeugdraad

Onze aanbevelingen en dit appèl sluiten aan bij het advies ‘laagdrempelige vorming voor iedereen’ dat de Vlaamse Jeugdraad in april publiceerde.

Ook tijdens de 9e editie van Dag van de Animator, op 31 juli 2025, leggen we het accent op de waarde en kracht van gevormde jongeren. Doe je mee?

Meer inzichten

In ons memorandum bij de laatste gemeenteraads-verkiezingen doken we dieper in op het luikje vorming van (hoofd)animatoren. Meer inzichten in waarom jongeren afhaken en wat je als lokaal bestuur kan doen, vind je hier.

Cursus stimuleren: tips & tricks

Een tijdje terug verzamelde de VDS tips & tricks om cursus te stimuleren bij jongeren. Laat je inspireren.