18 mrt 2022

Vluchtelingen op het speelplein

In 2015 ontvingen heel wat speelpleinwerkingen kinderen en jongeren die gevlucht waren uit Syrië, Afghanistan en Irak. Anno 2022 is er een toestroom van Oekraïense vluchtelingen. Vluchtelingenkinderen zijn gewone kinderen met ongewone ervaringen. Soms brengt dat extra drempels met zich mee, met deze tips kan je alvast op weg.

Filter

Werk aan onwetendheid | Taalbarrière | Geen Nederlands spreken | Rouwen | Vraag en antwoord

Hoe nuttig vind je deze pagina?

het spelen met vluchtelingenkinderen is in de eerste plaats ‘spelen met kinderen’: het zijn gewone kinderen, maar met ongewone ervaringen.

Op 18 maart gaf collega Bert heel wat tips voor lokale speelpleinen op Radio 1: herbeluister.

Werk aan onwetendheid

Werk onwetendheid over wat vluchtelingen beleven/zijn weg…

Een pagina van Ketnet met meer duiding, persoonlijke verhalen… voor kinderen.
Een kleurrijke 'FAQ' op maat van kinderen over opvangcentra, uitgeven door Fedasil
Antwoord op veel gestelde vragen rond het traject dat een asielzoeker aflegt, voor animatoren.

Verlagen van drempels

Financiële drempels

De fiscale aftrekbaarheid van het inschrijvingsgeld voor speelpleinwerk geldt ook voor vluchtelingen. Ook als asielzoekers geen beroepsinkomsten hebben en dus geen belastingen betalen, moeten ze wel een belastingaangifte doen. Hierop kunnen zij allerlei fiscale aftrekposten inbrengen.
Maak het verlaagd tarief van het speelplein (sociaal tarief, kansenpastarief…) duidelijk en bruikbaar voor vluchtelingen

Bekendmaking aanbod

Visuele folder maken
Persoonlijk contact, bv met inburgeringscursus, opvangcentrum (al dan niet voor niet-begeleide minderjarigen)…

Sociaal aspect

Hoe ga je om met het ‘vluchtverhaal’ van kinderen? Maak hier ongedwongen ruimte voor. Geef kinderen en jongeren een vertrouwensfiguur, iemand die er altijd is. Luister.
Schrikdroppings, oorlogsspelletjes... kunnen vreemd of verkeerd overkomen bij vluchtelingenkinderen. Je kan uiteraard wel een ontspannende dropping of bosspel spelen. Een gepaste inkleding doet wonderen.
Communicatie verloopt best ook naar de begeleiding en ondersteuning (vanuit het opvangcentrum, lokaal opvanginitiatief of sociale dienst OCMW).
De ouders zullen weinig betrokken zijn, net omdat (1) dit vaak voor hen een nieuw gegeven is, en (2) zij zelf vaak onvoldoende de taal beheersen om betrokken te zijn.
Duidelijkheid creëren voor niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in die als animator meewerken. Het is hierbij belangrijk dat de hoofdanimator of de laat weten wat wel en wat niet kan, wat van hen verwacht wordt, enzovoort. Dit om misverstanden te vermijden. Ook altijd zeker nagaan of de persoon het wel begrepen heeft.
Maar onthou: het werken met vluchtelingenkinderen is in de eerste plaats ‘werken met kinderen’. Het kan niet genoeg benadrukt worden dat vluchtelingenkinderen gewone kinderen zijn, maar dan met ongewone ervaringen. Werken met vluchtelingenkinderen is dan ook even moeilijk/gemakkelijk als werken met de andere kinderen uit de buurt.

Ga proactief aan de slag

Je kan als speelpleinpleg ook proactief aan de slag gaan. Zet je sterktes in met één van de volgende acties:

Zamel geld in en doe een gift (aan Vluchtelingenwerk Vlaanderen)
Als speelpleinploeg kan je hierin je sterktes naar boven halen: kinderanimatie doen, schminken, decor bouwen,... Of je dot iets als teambuilding voor de hele ploeg! Of ga naar een event in je buurt ten voordelen van vluchtelingen, zo steun je ook.

Organiseer mobiel speelpleinwerk in een opvangcentrum
Terwijl asielzoekers wachten op een antwoord over hun asielprocedure wonen ze in het opvangnetwerk. Dit opvangnetwerk wordt beheerd door Fedasil, waarbij het netwerkt met verschillende partners zoals het Rode Kruis en Caritas.

Neem contact op met het opvangcentrum in je buurt
Probeer met één contactpersoon te werken om misverstanden te voorkomen
Vraag wat de noden zijn van de kinderen en jongeren daar
Vergader met je speelpleinploeg om een concept uit te werken
Organiseer eens een spelnamiddag in een opvangcentrum. Op die manier bereik je niet alleen de kinderen, maar ook hun ouders en begeleiders

Hier kan je een lijst vinden van de opvangcentra van Fedasil & partners

Verscheidene OCMW's organiseren lokalen opvanginitiatieven (LOI's), meestal in gemeubelede privéwoningen. De kans dat er zo'n LOI in jouw gemeente wordt georganiseerd, is erg groot.

Bel naar het OCMW van je gemeente
Vraag naar de verantwoordelijke van het LOI
Vraag wat de noden zijn van de kinderen en jongeren in het LOI
Vergader met je speelpleinploeg om een concept uit te werken

Doneer speelmateriaal
In samenspraak met een opvangcentra of LOI in je buurt, kan je ook speelmateriaal van op de werking doneren. Denk aan: variatie voor allerlei kinderen, speelgoed dat op verschillende manieren gebruikt kan worden, toegankelijkheid zonder taal.

Kinderen, jongeren en ouders die géén Nederlands praten

Laat je niet afschrikken door een taalbarrière.

Dankzij het laagdrempelig karakter vinden nieuwkomers snel de weg naar het speelplein. Als ze nog niet zo lang in het land zijn, zullen ze weinig tot geen Nederlands praten. We zetten alle praktische tips op een rijtje zodat zij ook kunnen mee genieten én volop spelen.

Enkele concrete tips:

Zet in op een speelaanbod dat iedereen, zonder taal, kan begrijpen. Verkleden, muziek, nadoen, bouwen… er zijn talloze mogelijkheden!
Vermijd dialect
Maak de informatie op het speelplein visueel, met pictogrammen. Het wijsboekje dat de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk ontwikkelde, kan je daarmee helpen. Dit boekje is zowel voor ouders alsvoor kinderen heel bruikbaar!
Andere visualisaties op het speelplein (bv. grondplan, foto's van animatoren, voorstelling van het aanbod...) zorgen voor meer duidelijkheid en voorspelbaarheid. We hebben een uitgebreide pagina over visualisering met héél veel voorbeelden.

Rouwen bij verlies

Oorlog betekent dat er mensen achterblijven of sterven: vaders, moeders, grootouders, broer, zussen, vriendjes... Soms komen emoties of het gemis naar boven tijdens een speelpleindag. Als een kind wil praten over iemand in de nabije omgeving die ernstig ziek is, gaat sterven of overleden is, maak dan tijd. Jonge kinderen zijn erg gefascineerd door de dood en stellen vaak veel vragen. Niet alle vragen kan je beantwoorden. Dat is ook niet erg. Belangrijk is dat je kind zijn vragen kán stellen, dat het bij jou terechtkan.

Elk kind rouwt op zijn eigen manier. De leeftijd, maar ook het karakter en de omgeving van het kind spelen hierbij een rol. Kinderen bootsen in het rouwen hun omgeving na. Soms beginnen kinderen pas enkele weken of maanden na het verlies te rouwen. Ze schuiven het rouwen voor zich uit totdat ze voelen dat er voldoende veiligheid is. Vaak is dat wanneer er weer wat rust en stabiliteit is.

Elk kind rouwt op zijn eigen manier

Uitingen van rouwen bij kinderen

Het uiten van verdriet, woede, schuldgevoel of angst.
Slaapproblemen, bedplassen, stemmingswisselingen, stil en lusteloos zijn.
Gedragsproblemen zoals angst, driftbuien en ongehoorzaamheid.
Diverse lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak.
Als een kind zich helemaal niet uit, kan dat ook een belangrijk signaal zijn.
Vaak uiten kinderen zich spontaan in onverwachte gesprekjes, tijdens het spelen, als ze aan het tekenen zijn...

Kinderen van 2 tot 5 jaar

Bij kinderen van twee tot vijf jaar verschillen de reacties van rouwende kinderen niet echt zoveel van die van hun ouders. Ook zij voelen ongeloof, ontkenning en verdoving. Ze zoeken naar de schuldige, huilen en zijn opstandig. Zij zijn op die leeftijd echter nog niet in staat de dood volledig te begrijpen, namelijk dat dood zijn betekent dat het lichaam niet meer functioneert en dat de dood onomkeerbaar is. Dood is voor hen iets wat niet beweegt en voor eventjes weg is. Het blijvende karakter van dood zijn begrijpen ze nog niet.

Kinderen vanaf 5 jaar

De kinderen van deze leeftijd gaan de dood stilaan begrijpen door het gemis te ervaren. Ze uiten hun verdriet en hun pijn, maar gaan meestal even later door met hun gewone leven, ze spelen en maken plezier. Ze zijn nog niet voortdurend met het verlies bezig, omdat zij dat emotioneel nog niet aankunnen.

Vorming rond omgaan met kinderen die rouwen

Hoe kan je omgaan met kinderen en jongeren die rouwen?
Hoe kan rouw zich uiten in verschillende levensfasen en wat zijn hun specifieke noden?
Wat kan je wel zeggen en doen en wat beter niet?

De Vlaamse Dienst Speelpleinwerk ondersteunt het thema zeer graag. Zelf zijn we geen expert in rouwbegeleiding, dus vinden we het belangrijk om beroep te doen op partners, die op maat van speelpleinwerk, de juiste bagage kunnen bieden. Vanuit hun ervaring met rouwende kinderen en jongeren - en hoe dit verlies een impact heeft op hun vrije tijdsbeleving - reikt Missing You vzw handvaten aan. Je kan hen ook steeds bellen als je met vragen zit.

Vaak uiten kinderen zich spontaan in onverwachte gesprekjes, tijdens het spelen, als ze aan het tekenen zijn...

Wereldspelers

HET PROJECT?

Maak kennis met het project Wereldspelers ... Het doel / de droom: elke opvangmogelijkheid voor kinderen en jongeren op de vlucht werkt samen met het vrijetijdsaanbod uit de buurt!

Op zoek naar een veilig onderkomen en een toekomst kwamen er afgelopen jaren veel jonge vluchtelingen in Vlaanderen aan. Sommige kwamen met hun ouders of familieleden, anderen helemaal alleen. De oorlog in Oekraïne maakt de verhalen opnieuw extra zichtbaar.

Net als de uitdagingen. De tocht is voor velen onder hen niet makkelijk geweest. En ook de weg die ze nog moeten afleggen is niet makkelijk. Wennen aan een nieuw land, een nieuwe taal, omgaan met trauma’s, … het is niet simpel.

Daarom: Wereldspelers in het jeugdwerk.

Contact met andere kinderen en jongeren in hun nieuwe omgeving is ongelofelijk belangrijk wie nieuw is in ons land. Spelen, hangen, vrienden maken, zichzelf ontdekken, gewoon kind of jongere mogen zijn, … Samen met kinderen en jongeren van hier. Het helpt om te integreren. En de ontmoeting met wie nieuw is, opent ook de blik van jongeren hier.

Via Wereldspelers kan en wil het jeugdwerk iets betekenen voor alle kinderen en jongeren op de vlucht.

Tumult heeft ook al een bestaande samenwerking met de Fedasil-opvangcentra van Arendonk, Scherpenheuvel-Zichem en Zaventem. Klik op de gemeente om te kijken hoe je als individuele Wereldspeler (met vrijwilligersvergoeding) iets kan betekenen. Je kan in die opvangcentra zeker ook iets betekenen als jeugdvereniging.

Word jij of jouw jeugdvereniging ook Wereldspeler? Lees er alles over op de website van wereldspelers.be

Vraag en antwoord

Wat is het verschil tussen een asielzoeker, erkende vluchteling en illegaal?

Asielzoeker: Iemand die bij de Dienst Vreemdelingenzaken om asiel (= bescherming) vraagt. Hij of zij krijgt opvang in een centrum voor asielzoekers en verblijft hier geldig zolang zijn of haar asielaanvraag onderzocht wordt.
Erkende vluchteling: Een asielzoeker die de asielprocedure goed heeft doorlopen. Een vluchteling is iemand die buiten zijn land verblijft en niet kan terugkeren wegens een gegronde angst voor vervolging op grond van ras, religie, nationaliteit, politieke opinies of lidmaatschap van een bepaalde sociale groep. Omdat vluchtelingen in hun herkomstland vrezen voor hun leven of vrijheid, krijgen ze bescherming van België. Ze krijgen een speciale verblijfskaart als vluchteling en kan niet teruggestuurd worden naar zijn thuisland.
Illegaal: Iemand die geen geldig verblijfsdocument (meer) heeft. Dit kan een uitgeprocedeerde asielzoeker zijn, maar evengoed een toerist of een buitenlandse student die langer dan toegelaten in België verblijft.

Mag een asielzoeker vrijwilligerswerk doen? En een erkend vluchteling?

Ja. Kort gezegd mag iedereen met een wettig verblijfsdocument (>erkend vluchteling) en iedereen met recht op opvang(>asielzoeker) vrijwilligerswerk doen.

Mogen zij een vrijwilligersvergoeding krijgen?

Ja. Als je in de opvang zit, moet je dit wel melden aan Fedasil.

Mogen asielzoekers en erkende vluchtelingen als jobstudent aan de slag?

Asielzoekers mogen zes maanden na hun asielaanvraag werken, als het CGVS (Commissariaatgeneraal voor de Vluchtelingen) intussen geen negatieve beslissing heeft genomen. Met een arbeidskaart C kunnen ze werken zolang de asielprocedure loopt (ook tijdens een eventuele beroepsprocedure).
Erkende vluchtelingen mogen werken als werknemer en als zelfstandige.

Lees verder

Bekijk ook zeker onder pagina over meertaligheid op het speelplein
en meertalige/anderstalige animatoren op het speelplein.

Interessante, externe informatie

Brochure met concrete tips en aandachtspunten voor het werken met vluchtelingenkinderen in het jeugdwerk
Hoe bereik je jonge vluchtelingen?
Wereldspelers helpt je op maat van het jeugdwerk.
Tumult heeft veel informatie over 'nieuwkomers'.