Uittreksel uit het strafregister
actieplan ter bestrijding van seksueel geweld
Om de beleidsdomein overschrijdende aanpak tegen grensoverschrijdend gedrag te versterken, werkte de Vlaamse Regering het Vlaamse actieplan ter bestrijding van seksueel geweld uit, goedgekeurd op 13 oktober 2020. Dat decreet is één van zeventig andere acties die opgenomen zijn in het Vlaamse actieplan ter bestrijding van seksueel geweld.
In dat plan wordt het verplicht voorleggen van een "attest goed gedrag en zeden" of "een uittreksel uit het strafregister - model 596.2" voor elk ieder die structureel in contact komt met minderjarigen vastgelegd.
De startdatum van deze nieuwe wetgeving ligt op 1 februari 2023.
Wat is een uittreksel uit het strafregister?
Het uittreksel uit het strafregister is een officieel document waarin de eventuele strafrechtelijke veroordelingen die op naam van de betrokkene staan, vermeld worden. Het uittreksel vermeldt de effectief uitgesproken vonnissen die opgetekend staan in het strafregister van de betrokkene.
Het uittreksel uit het strafregister vervangt het vroegere 'getuigschrift van goed zedelijk gedrag'.
Er bestaan 3 modellen van uittreksels. Model “Artikel 596.2 is het “minderjarigenmodel” en is het attest dat nodig is voor specifieke activiteiten met contacten met kinderen en jongeren, zoals opvoeding, psychomedisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarigen. Speelpleinwerk valt hier dus onder.
Verplicht voor meerderjarige animatoren met contract
(NIET voor vrijwilligers)
Er zijn enkele voorwaarden waaraan een animator moet 'voldoen' om verplicht te worden om het attest aan te leveren aan de organisator van het speelplein.
Opgelet: het is dus een optelsom van al deze voorwaarden. Is één van deze voorwaarden niet aanwezig, dien je het uittreksel niet op te vragen!
De animator komt een activiteit uitvoeren die valt onder de scoop van dit decreet (= geldt voor speelpleinen!)
De animator zal voor het speelplein een activiteit uitvoeren die valt onder opvoeding, psychomedisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarige.
Vanaf het moment dat er minderjarigen aanwezig zijn, geldt deze regel dus.
Hoofdanimatoren die verantwoordelijk zijn voor alle kinderen, én de animatoren - of ze nu minder- of meerderjarig zijn, zal dus een attest moeten voorleggen.
De animator komt op structurele basis rechtstreeks in contact hebben met minderjarigen
- Op structurere basis
Als een animator voor een week (of zelfs met dag-contracten), gedurende de loop van dat contract, op structurele basis met kinderen in contact komt is het attest dus verplicht.
EN
- Rechtstreeks contact
Fysiek en online contact met minderjarigen wordt als rechtstreeks contact beschouwd.
Als slechts één van deze voorwaarden voldaan zijn, dien je dus geen attest aan te vragen.
De animator is meerderjarig
Je bent meerderjarig vanaf de dag dat je 18 jaar bent en niet in de loop van het jaar dat je 18 jaar wordt. Sluit je dus een contract af op het speelplein op het moment dat je nog 17 bent, dien je het attest niet voor te leggen.
De animator gaat aan de slag via een contract (artikel 17 of jobstudent - GEEN vrijwilligerscontract)
Deze medewerkers vallen onder deze voorwaarde:
- medewerkers die via een arbeidsovereenkomst worden aangeworven, m.a.w. arbeiders, bedienden en jobstudenten;
- medewerkers met een overeenkomst inzake verenigingswerk;
- medewerkers die eenzijdig benoemd worden, m.a.w. statutaire ambtenaren;
- student-stagiairs die met de betreffende stageplaats een overeenkomst sluiten;
- zelfstandigen waarmee een overeenkomst wordt afgesloten en die de activiteit zal verrichten in de organisatie.
Voor vrijwilligers in het jeugdwerk mag je het NIET opvragen
De regering keurde een uitzondering op deze regelgeving goed voor alle vrijwilligers in het jeugdwerk. Dat wil zeggen dat jeugdwerkorganisaties (dus speelpleinen!) nooit een uittreksel strafregister moeten opvragen voor vrijwilligers. Er is geen rechtsgrond om dit wel te doen.
Als VDS zijn we blij met deze uitzondering, al zijn we ons bewust van de verscheidenheid in animatorenploegen en statuten waarmee jongeren op het speelplein staat.
Neem dus zeker in je achterhoofd dat de kans groot is dat een (groot) deel van je animatorenploeg dit attest NIET mag aan te vragen.
Wanneer is een uittreksel wel of niet verplicht?
De Ambrassade maakte onderstaande flowchart om duidelijk te maken in welke situaties een uittreksel noodzakelijk is, wanneer het opgevraagd moet worden en hoe het verder verloopt.
Laat het opvragen van een attest niet uitdraaien in een lege doos-beleid
Een vals gevoel van veiligheid
Samen met de jeugdsector, strijdde de VDS mee om deze verplichting tegen te gaan. Het creëert een vals gevoelg van veiligheid en is daarboven op een stevige (administratieve) drempel. We geloven er in dat er op meer effectievere manieren gewerkt kan worden aan de fysieke en mentale veiligheid van kinderen en jongeren in het jeugdwerk.
We willen uitgaan van vertrouwen in jongeren, de basis van jeugdwerk. Jeugdwerk is een plek waar jongeren kansen krijgen, en ook tweede kansen. De extra tijd die verantwoordelijken zullen moeten steken in de administratie rond het 'uittreksel' zal ten koste gaan van de tijd en het vertrouwen die er is om een band op te bouwen met animatoren. Niet heiligmakend, maar wij geloven dat iemand die dicht bij de jongeren staat, die de animatoren kent en ondersteunt, met hen praat, hen coacht en hen laat groeien ook sneller signalen opvangt als het fout gaat.
Jeugdwerk kan meer dan enkel inzetten op een papieren formaliteit. Als we écht werk willen maken van het beschermen van onze kinderen en jongeren, dan zetten we in op het sterker maken van onze jongeren, het aanbieden van tools en het ontwikkelen van safe spaces waar kinderen en jongeren veilig kunnen opgroeien en spelen.
Weinig verschil in de praktijk
We stellen vast dat veel veroordelingen wegens lange procedures pas lang na de feiten zichtbaar zijn op het strafblad. Dat bepaalde misdrijven na verloop van tijd ervan verdwijnen en dat wie niet veroordeeld werd, ontsnapt. Wetende dat 60% van alle speelpleinanimatoren minderjarig is en het merendeel van de overige 40% jonge adolescenten zijn vnl. tussen de 18 en 25 jaar, mogen we ervan uitgaan dat we op een speelpleinwerking veroordeelde zedenplegers niet snel zullen tegenkomen op basis dit 'uittreksel'.
Ken je animatoren
Een samenleving zonder risico's bestaat niet. Je kon hier lezen over hoe een uittreksel uit het strafregister een vals gevoel van veiligheid kan geven.
Inzetten op veiligheid impliceert in de eerste plaats dat je een band opbouwt met je ploeg en inzet op sensibilisering om ongepast gedrag te voorkomen.
- Zet in op een onthaalbeleid: Het gaat daarbij niet enkel om de werking voor te stellen, maar ook om de nieuwe animatoren goed te leren kennen.
- Evalueer op gezette tijden de animatoren. Op zo'n momenten ken je hen bijsturen, maar maak je ook ruimte om te luisteren naar hun persoonlijk verhaal en kom je veel te weten.
- Zet in op sensibiliseren van de volledige animatorenploeg. Zet in op vorming van animatoren en werk aan hun weerbaarheid.
- Ken niet alleen jouw animatoren, maar ook de kinderen. Op die manier zal je snel opmerken dat er iets misloopt op de werking.
- Denk op voorhand na over hoe je zal handelen als er bepaalde zaken aan het licht komen. Onze pagina rond grensoverscheidend gedrag zet je op de goede weg. De VDS raadt alle werkingen dan ook aan om een integriteitsbeleid uit te schrijven.
Wil je hier graag verder over nadenken? Kom je in contact met situaties en je weet niet wat te doen? Neem dan zeker contact op met je lokale ondersteuner.