01 feb 2023

Uittreksel uit het strafregister

actieplan ter bestrijding van seksueel geweld

Om de beleidsdomein overschrijdende aanpak tegen grensoverschrijdend gedrag te versterken, werkte de Vlaamse Regering het Vlaamse actieplan ter bestrijding van seksueel geweld uit, goedgekeurd op 13 oktober 2020. Dat decreet is één van zeventig andere acties die opgenomen zijn in het Vlaamse actieplan ter bestrijding van seksueel geweld.  

In dat plan wordt het verplicht voorleggen van een "attest goed gedrag en zeden" of "een uittreksel uit het strafregister - model 596.2" voor elk ieder die structureel in contact komt met minderjarigen vastgelegd.

De startdatum van deze nieuwe wetgeving ligt op 1 februari 2023. 


Wat is een uittreksel uit het strafregister?

Het uittreksel uit het strafregister is een officieel document waarin de eventuele strafrechtelijke veroordelingen die op naam van de betrokkene staan, vermeld worden. Het uittreksel vermeldt de effectief uitgesproken vonnissen die opgetekend staan in het strafregister van de betrokkene. 

Het uittreksel uit het strafregister vervangt het vroegere 'getuigschrift van goed zedelijk gedrag'.

Er bestaan 3 modellen van uittreksels. Model “Artikel 596.2 is het “minderjarigenmodel” en is het attest dat nodig is voor specifieke activiteiten met contacten met kinderen en jongeren, zoals opvoeding, psychomedisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarigen. Speelpleinwerk valt hier dus onder. 


Verplicht voor meerderjarige animatoren met contract

Er zijn enkele voorwaarden waaraan een animator moet 'voldoen' om verplicht te worden om het attest aan te leveren aan de organisator van het speelplein. 

Opgelet: het is dus een optelsom van al deze voorwaarden. Is één van deze voorwaarden niet aanwezig, dien je het uittreksel niet op te vragen! 


De animator komt een activiteit uitvoeren die valt onder de scoop van dit decreet (= geldt voor speelpleinen!)

De animator zal voor het speelplein een activiteit uitvoeren die valt onder opvoeding, psychomedisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarige.

Vanaf het moment dat er minderjarigen aanwezig zijn, geldt deze regel dus. 
Hoofdanimatoren die verantwoordelijk zijn voor alle kinderen, én de animatoren - of ze nu minder- of meerderjarig zijn, zal dus een attest moeten voorleggen. 

De animator komt op structurele basis rechtstreeks in contact hebben met minderjarigen
  • Op structurere basis 
    Als een animator voor een week (of zelfs met dag-contracten), gedurende de loop van dat contract, op structurele basis met kinderen in contact komt is het attest dus verplicht. 

    EN 

  • Rechtstreeks contact 
    Fysiek en online contact met minderjarigen wordt als rechtstreeks contact beschouwd. 

 

Als slechts één van deze voorwaarden voldaan zijn, dien je dus geen attest aan te vragen. 

De animator is meerderjarig

Je bent meerderjarig vanaf de dag dat je 18 jaar bent en niet in de loop van het jaar dat je 18 jaar wordt. Sluit je dus een contract af op het speelplein op het moment dat je nog 17 bent, dien je het attest niet voor te leggen. 

De animator gaat aan de slag via een contract (artikel 17 of jobstudent - GEEN vrijwilligerscontract)

Deze medewerkers vallen onder deze voorwaarde:

  • medewerkers die via een arbeidsovereenkomst worden aangeworven, m.a.w. arbeiders, bedienden en jobstudenten;
  • medewerkers met een overeenkomst inzake verenigingswerk;
  • medewerkers die eenzijdig benoemd worden, m.a.w. statutaire ambtenaren;
  • student-stagiairs die met de betreffende stageplaats een overeenkomst sluiten;
  • zelfstandigen waarmee een overeenkomst wordt afgesloten en die de activiteit zal verrichten in de organisatie.

Vrijwilligers krijgen uitzondering

De regering keurde een uitzondering op deze regelgeving goed voor alle vrijwilligers in het jeugdwerk. Dat wil zeggen dat jeugdwerkorganisaties (dus speelpleinen!) nooit een uittreksel strafregister moeten opvragen voor vrijwilligers. 

Als VDS zijn we blij met deze uitzondering, al zijn we ons bewust van de verscheidenheid in animatorenploegen en statuten waarmee jongeren op het speelplein staat. 

Neem dus zeker in je achterhoofd dat de kans groot is dat een (groot) deel van je animatorenploeg dit attest NIET hoeft aan te vragen.

Wanneer is een uittreksel wel of niet verplicht?

De Ambrassade maakte onderstaande flowchart om duidelijk te maken in welke situaties een uittreksel noodzakelijk is, wanneer het opgevraagd moet worden en hoe het verder verloopt.


Alle (nieuwe) wetgeving

We volgen voortdurend alle wettelijke verplichtingen op die impact hebben op speelpleinwerk en speel-initiatieven. Beijk de actuele zaken. Meer lezen... 


Draaiboek

Download hier het draaiboek


Laat het opvragen van een attest niet uitdraaien in een lege doos-beleid

Een vals gevoel van veiligheid

Samen met de jeugdsector, strijdde de VDS mee om deze verplichting tegen te gaan. Het creëert een vals gevoelg van veiligheid en is daarboven op een stevige (administratieve) drempel. We geloven er in dat er op meer effectievere manieren gewerkt kan worden aan de fysieke en mentale veiligheid van kinderen en jongeren in het jeugdwerk.

We willen uitgaan van vertrouwen in jongeren, de basis van jeugdwerk. Jeugdwerk is een plek waar jongeren kansen krijgen, en ook tweede kansen. De extra tijd die verantwoordelijken zullen moeten steken in de administratie rond het 'uittreksel' zal ten koste gaan van de tijd en het vertrouwen die er is om een band op te bouwen met animatoren. Niet heiligmakend, maar wij geloven dat iemand die dicht bij de jongeren staat, die de animatoren kent en ondersteunt, met hen praat, hen coacht en hen laat groeien ook sneller signalen opvangt als het fout gaat. 

Jeugdwerk kan meer dan enkel inzetten op een papieren formaliteit. Als we écht werk willen maken van het beschermen van onze kinderen en jongeren, dan zetten we in op het sterker maken van onze jongeren, het aanbieden van tools en het ontwikkelen van safe spaces waar kinderen en jongeren veilig kunnen opgroeien en spelen.

Weinig verschil in de praktijk

We stellen vast dat veel veroordelingen wegens lange procedures pas lang na de feiten zichtbaar zijn op het strafblad. Dat bepaalde misdrijven na verloop van tijd ervan verdwijnen en dat wie niet veroordeeld werd, ontsnapt. Wetende dat 60% van alle speelpleinanimatoren minderjarig is en het merendeel van de overige 40% jonge adolescenten zijn vnl. tussen de 18 en 25 jaar, mogen we ervan uitgaan dat we op een speelpleinwerking veroordeelde zedenplegers niet snel zullen tegenkomen op basis dit 'uittreksel'.

Ken je animatoren

Een samenleving zonder risico's bestaat niet. Je kon hier lezen over hoe een uittreksel uit het strafregister een vals gevoel van veiligheid kan geven.

Inzetten op veiligheid impliceert in de eerste plaats dat je een band opbouwt met je ploeg en inzet op sensibilisering om ongepast gedrag te voorkomen.

  • Zet in op een onthaalbeleid: Het gaat daarbij niet enkel om de werking voor te stellen, maar ook om de nieuwe animatoren goed te leren kennen.
  • Evalueer op gezette tijden de animatoren. Op zo'n momenten ken je hen bijsturen, maar maak je ook ruimte om te luisteren naar hun persoonlijk verhaal en kom je veel te weten.
  • Zet in op sensibiliseren van de volledige animatorenploeg. Zet in op vorming van animatoren en werk aan hun weerbaarheid.
  • Ken niet alleen jouw animatoren, maar ook de kinderen. Op die manier zal je snel opmerken dat er iets misloopt op de werking.
  • Denk op voorhand na over hoe je zal handelen als er bepaalde zaken aan het licht komen. Onze pagina rond grensoverscheidend gedrag zet je op de goede weg.

Wil je hier graag verder over nadenken? Kom je in contact met situaties en je weet niet wat te doen? Neem dan zeker contact op met je lokale ondersteuner.


Veelgestelde vragen

Wat staat er eigenlijk allemaal op dat attest?

Het type uittreksel ‘minderjarigenmodel’ vermeldt niet alle veroordelingen. Veroordelingen die zijn opgelopen als minderjarige zullen bijvoorbeeld niet worden geregistreerd. Ook veroordelingen tot een werkstraf zullen bijvoorbeeld niet terug te vinden zijn op het uittreksel.

Bepaalde veroordelingen zullen enkel worden vermeld indien ze betrekking hebben op feiten ten aanzien van minderjarigen. Indien een rechter het verbod uitspreekt om deel uit te maken van een organisatie waarvan de activiteit in hoofdzaak gericht is op minderjarigen, zal dat verbod uiteraard wel vermeld worden op dit type uittreksel.

Hoe moet je dit, als jongere, opvragen?

Je kan een uittreksel voor jezelf aanvragen in de gemeente waar je ingeschreven bent in het bevolkingsregister. Je moet hierbij je identiteitskaart voorleggen.

Het is belangrijk dat je ook de reden vermeldt waarom je het document aanvraagt, zodat de ambtenaar het correcte model kan afleveren. Je hebt namelijk het uittreksel uit het strafregister - model 596.2 nodig. 

Als je geen woon- of verblijfplaats (meer) hebt in België dan moet je het uittreksel aanvragen bij de dienst  “Centraal Strafregister van de Federale overheidsdienst Justitie”. 

Op mijn speelplein zijn er animatoren mét een officieel contract én vrijwilligers. Hoe regel ik dat?

De enige verplichting is dat je het opvraagt bij meerderjarige animatoren met een contract. 

We raden jullie aan het attest zo min mogelijk onnodig op te vragen. Probeer dus zoveel mogelijk van jullie animatoren vrij te stellen. 

De VDS is van mening dat we, als jeugdwerk, op andere en betere manieren kunnen werken aan de veiligheid van onze kinderen en jongeren. Dit attest geeft enkel een vals gevoel aan veiligheid. 

Zet in op vorming, op de juiste cultuur en op het creeeren van de juiste handvaten waarmee animatoren gesterkt worden om om te gaan in situaties waar seksueel misbruik/geweld zich zouden kunnen voordoen. 

Wat moet ik doen met mijn -18 jarigen?

De enige verplichting is dat je het opvraagt bij meerderjarige animatoren met een contract. 

We raden jullie aan het attest zo min mogelijk onnodig op te vragen. Probeer dus zoveel mogelijk van jullia animatoren vrij te stellen. 

De VDS is van mening dat we, als jeugdwerk, op andere en betere manieren kunnen werken aan de veiligheid van onze kinderen en jongeren. Dit attest geeft enkel een vals gevoel aan veiligheid. 

Zet in op vorming, op de juiste cultuur en op het creeeren van de juiste handvaten waarmee animatoren gesterkt worden om om te gaan in situaties waar seksueel misbruik/geweld zich zouden kunnen voordoen. 

Daarnaast is het opvragen van zo'n uittreksel bij minderjarigen nutteloos. Eventueel gepleegde en beoordeelde feiten zullen niet zichtbaar zijn op dat attest. 

Wie mag dit opvragen?

Als speelplein ben je dus in je recht om dit attest op te vragen. Het ontvangen en verwerken van dit attest mag je wel enkel doen bij die animatoren die je officieel 'in dienst neemt' via een contract. 

Je hebt dus geen rechtsgrond om dit zomaar te verplichten voor iedereen. 

Hoe lang is zo'n attest geldig? Hoe vaak moeten we dit opvragen?

Het attest zelf is slechts 1 maand geldig. Het uittreksel mag dus maar maximum 1 maand oud zijn alvorens je het indient bij het speelplein. 

Eens het attest correct is ingediend, blijft het gelden gedurende één jaar, vanaf het moment dat het eerste contract werd afgesloten, de opdracht hetzelfde blijft én je bij dezelfde organisatie blijft werken. 

Bijvoorbeeld 

  • De animator gaat voor het eerst in 2023 aan de slag tijdens de paasvakantie.
  • Hij vraagt, maximum één maand voor de beslissing van de aanstelling, zijn attest aan bij zijn gemeente. 
  • Hij dient zijn attest in bij het speelplein bij het ondertekenen van zijn animatorencontract. 
  • De animator staat ook nog een week tijdens de zomervakantie in 2023 én een week tijdens de krokusvakantie in 2024. Voor beide weken dient hij GEEN niet attest aan te vragen. 
  • De animator staat terug op het speelplein tijdens de paasvakantie in 2024. Pas dan dient hij een nieuw attest voor te leggen. 
Mag dat wel van de GDPR?

Ja, Maar er zijn wel enkele regels waar je je aan moet houden.  

  • Je mag het attest enkel opvragen voor nieuwe animatoren die je wilt aannemen. 
  • Je mag het enkel op papier opvragen. Tenzij je sterke en veilige digitale alternatieve manieren hebt om dit alsnog digitaal op te vragen. 
  • Niet elke medewerker mag zomaar toegang hebben tot de uittreksels van de animatoren. Je dient een lijst aan te maken met de namen van de medewerkers die de uittreksels van de animatoren mogen inkijken. 
  • Het decreet bepaald dat de uitteksels vernietigd moeten worden nadat de definitieve beslissing omtrent de aanstelling van de medewerker is genomen. OPGELET: zorg wel voor een 'bewijs' dat je het uittreksel effectief hebt opgevraagd, dit kan een aftekenlijst zijn dat de animator gewoon ondertekend na het afleveren van het attest. Op basis daarop kan je dan aantonen dat het attest effectief werd opgevraagd. 
  • Er moet vertrouwenlijk omgegaan worden met de informatie die medewerkers kunnen terugvinden op de uittreksels. 
  • Het feit dat je de attesten opvraagt, moet opgenomen worden in de privacyverklaring van de organisatie. 
Mag ik de attesten bewaren?

Neen. 

Je moet de uitkomst van de uittreksels volgens de wet goed bewaren, maar het effectieve attest zelf niet.

Het decreet bepaald dat de uitteksels vernietigd moeten worden nadat de definitieve beslissing omtrent de aanstelling van de medewerker is genomen. OPGELET: zorg wel voor een 'bewijs' dat je het uittreksel effectief hebt opgevraagd, dit kan een aftekenlijst zijn dat de animator gewoon ondertekend na het afleveren van het attest. Op basis daarop kan je dan aantonen dat het attest effectief werd opgevraagd. 

Wat als je van functie wisselt? Wat als je midden in het jaar verjaart?

Normaal gezien moet je maar 1 keer per jaar het attest opvragen (indien de animator meerderjarig is en wordt aangesteld via een officieel contract en dezelfde functie uitvoert). 

MAAR 
- Komt de (meerderjarige) animator in de paasvakantie als vrijwilliger op het speelplein staan en in de zomervakantie via een contract, zal je het attest dus alsnog moeten opvragen voor de weken die de animator in de zomervakantie staat. 
- Is de animator bv. in de paasvakantie van 2023 nog minderjarig, dan hoeft hij géén attest voor te leggen, ookal ondertekent hij een contract. Wordt hij datzelfde jaar 18 en gaat de animator in de zomervakantie terug aan de slag, in dezelfde functie, met contract, dan zal de animator wél een attest moeten voorleggen. Dat attest blijft dan wel geldig gedurende 1 jaar, dag op dag. De animator zal dus  in de paasvakantie van 2024, zonder opnieuw een attest voor te leggen, aan de slag kunnen. Tegen de zomervakantie 2024 zal hij dus wel een nieuw attest moeten voorleggen.