50 jaar VDS

Na de eerste wereldoorlog ontstaan op verschillende plaatsen in Vlaanderen en Brussel de eerste speelpleinwerkingen, dan nog ‘vakantiespeelpleinen’ of ‘vakantiepatronaat’ genoemd. Die schoolvakanties zijn op dat moment een nieuw gegeven als gevolg van het afschaffen van de kinderarbeid (1889) en het invoeren van de leerplicht tot 12 jaar (1914).

De vakantiespeelpleinen ontstaan uit een nood om kinderen van de straat te houden tijdens die schoolvakanties. Het speelpleinwerk werd zo op een natuurlijke manier geboren en kende een snelle groei tussen de twee wereldoorlogen. In 1937 zijn er al 165 speelpleinen.

Vanaf 1953 wordt er ook belang gehecht aan vormingscursussen specifiek voor speelpleinbegeleiders, onder meer uit zorg om op een pedagogisch verantwoorde manier te werk te gaan.

Doorheen de jaren werden er verschillende ‘kaderscholen’ opgericht in verschillende hoeken van Vlaanderen. Enkele jonge mensen verbonden aan de kadervormingsscholen in Vlaanderen zaten aan de wieg van het ontstaan van de Nationale Dienst voor Openluchtleven (NDO), later de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk.

Vanaf 1974 profileerde de erkende en gesubsidieerde landelijke jeugddienst NDO zich als vertegenwoordiger van het speelpleinwerk. Vanaf dat moment werd er besloten om rechtstreeks een financiële bijdrage te vragen aan de speelpleinwerkingen. In 1975 werden ook de eerste werknemers aangenomen. Zij focusten zich voornamelijk op het ondersteunen en coördineren van de vrijwilligers die onder andere opleidingen organiseerden.

In 1992 wordt de NDO opgesplitst in 3 autonome werkingsstructuren, later afzonderlijke vzw’s, waaronder het onderzoekscentrum Kind & Samenleving (K&S) en de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk (VDS). De VDS en Kind & Samenleving blijven steeds nauw samenwerken. Sinds 2017 delen ze zelfs opnieuw een werkplek.

Naast het vormen van jongeren, zet de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk dagelijks in op het ondersteunen en overkoepelen van alle speelpleinwerkingen in Vlaanderen en Brussel. Vandaag bestaat de organisatie uit een 25-tal medewerkers en zo’n 300 vrijwilligers. Zij zetten zich dagelijks in om onder meer evenementen en vormingen te organiseren en  werkingen te informeren en inspireren. Elk jaar bezoeken ze zo’n 350 speelpleinwerkingen in volle vakantietijd.

Daarnaast is de organisatie al sinds het begin een stem voor het speelpleinwerk en het spelende kind in het algemeen. Ze zijn trekker van de netwerkorganisatie Goe Gespeeld!, die het recht op spelen voor kinderen wil garanderen. Sinds enkele jaren zijn ze ook de trekker van het project ‘365 Dagen Buitenspelen’ met de jaarlijkse Buitenspeeldag als kers op de taart.

Naast speelpleinwerkingen, kunnen ook andere vakantiewerkingen terecht bij de Vlaamse Dienst speelpleinwerk. Sinds kort is er ook een vormingsaanbod voor scholen.

Op 23 november 2024 vierden we in Gent ons 50-jarig bestaan. Alle huidige en oud-vrijwilligers, collega’s, partnerorganisaties en speelpleinverantwoordelijken werden uitgenodigd om mee te vieren. Het werd een onvergetelijke avond met 400 aanwezigen.