Voldoende animatoren vinden: het is een dingetje

• "Wie waakt straks over de speelpleinwerking" - 23/06/2023 (Krant van West-Vlaanderen)
• "Alle speelpleinwerkingen hebben een tekort aan animatoren" - 04/07/2023 (VTM-nieuws)
• "Hun engagement is veranderd: speelpleinen zoeken animatoren." - 12/07/2023 (De Morgen) 
• "Veel speelplein organiseren enkel nog noodopvang" - 13/07/2023 (Belga)
• "Waar zijn de animatoren. Speelpleinen puzzelen om de zomer door te komen" - 13/07/2023 (HLN) 
• ...

Bij de start van de zomervakantie krijgen we traditioneel de vraag van pers over er voldoende animatoren zijn. Hier en daar slaakt een werking tijdens de zomer een kreet. De ene journalist maakt de titels en inhoud als sensationeler dan de andere. We schetsen graag een genuanceerd beeld van wat er écht leeft en speelt (knipoog). 

De zoektocht naar animatoren is niet nieuw. We zijn altijd op zoek. Al vijftig jaar. Het is eigen aan jeugdwerk dat mensen vertrekken en anderen beginnen: er is een groot verloop van jongeren. De zoektocht naar animatoren is niet nieuw, wel nieuw is dat hun engagement is veranderd. 

Ondanks de signalen in de pers willen we nog eens benadrukken dat heel wat werkingen voldoende en soms zelfs te veel animatoren hebben. Mogen het er meer zijn? Uiteraard! Hoe meer zielen, hoe meer vreugd, hoe meer zottigheid. Wie kan daar wat tegen hebben. Maar meer dan vroeger is meer mensen vinden helaas ook een noodzaak geworden om de dagdagelijkse werkingen kwalitatief en als vanouds te blijven organiseren.

 
We zijn er ons al een tijdje bewust van (cfr. speelpleincongres in 2016 en 2020) dat de animatorenpuzzel voor veel speelplein- en andere vakantiewerkingen een complexere uitdaging is geworden. De tijd dat in april de bezettingslijst voor de zomer klaar lag, is voor vele werkingen niet meer. Nu is het tot kort voor de zomer en zelfs in de vakantie een permanente opdracht om de laatste gaten te vullen of werd in de aanloop naar de zomer al geanticipeerd op het moeilijker vinden van voldoende animatoren: een weekje minder werking, een kamp geschrapt, een stop zetten op het aantal kinderen, aanpassen van het speelsysteem, lokale besturen die particuliere werkingen financieel, administratief en logistiek uitgebreider ondersteunen… 

De oorzaak waarom de zoektocht naar animatoren en hoofdanimatoren soms moeilijker verloopt is contextgebonden. Er is niet zoiets als dé oorzaak. Vaak is het samenspel van verschillende factoren: 

• een ervaren verantwoordelijke of speelpleinbestuur stopt, de uitstroom en het gebrek aan instroom tijdens corona zindert nog na, een slechts imago van een werking, het ontbreken van een jaarwerking die inzet op verbondenheid… hebben allemaal invloed op het vinden en behouden van voldoende begeleiders;  
• daarnaast stellen we vast dat het vrijetijdsaanbod in de vakantie blijft groeien. Iedereen zoekt jongeren en alle organisatoren vissen in dezelfde vijver, concurrentie speelt dus zeker;
• speelpleinwerk is ook slachtoffer van het eigen succes. We hebben doorheen de jaren een forse groei gekend. Meer kinderen, wil zeggen meer nood aan enthousaiste, helpende handen;
• er worden hoge verwachtingen gesteld vanuit politiek, ouders, overheden (cfr. regulitis) naar speelpleinbesturen en (hoofd)animatoren. Speelpleinwerk wordt vaak als instrument gebruikt, maar daarbij wordt vergeten dat speelpleinwerk in de eerste plaats een vrijetijdsinitiatief is voor kinderen en jeugdwerk voor en door jongeren;
• jongeren ervaren meer permanente schooldruk die hen soms doet besluiten om de jaarwerking voor bekeken te houden. Verbondenheid met de werking is cruciaal;
• speelpleinwerk staat erom bekend in te zetten op toegankelijkheid. Een bewust lage prijs zodat elk kind kan deelnemen. Meer dan andere vakantiewerkingen ontvangt het speelpleinwerk kinderen met een 'rugzakje', ook dat is voor veel (hoofd)animatoren soms (te) moeilijk en (te) veel om dragen. 
• eentje met meer en meer invloed is de algemene maatschappelijke tendens waarbij jongeren hun engagement meer dan vroeger spreiden, hun agenda niet ver op voorhand meer plannen of die omwille van centendruk vrijwillig engagement combineren of inruilen met betaald vakantiewerk. Ruimer dan speelpleinwerk is het veranderd engagement van jongeren en de centendruk op onbezoldigd vrijwilligerswerk een uitdaging voor de meeste vakantiewerkingen, jeugdwerk in het algemeen en bij uitstek het verenigingsleven in Vlaanderen;
• ... 

Lees meer reacties van jongeren op de instagrampost van NWS.NWS.NWS op 13/07/2023. 

Het zou te gemakkelijk zijn om de schuld van die tendens in de schoenen van onze jongeren te duwen. We horen al te vaak 'jongeren willen niet meer vrijwilligen, dingen voor een ander doen...'. Wel, we spreken dat tegen. Nooit eerder engageerden zich zoveel jongeren binnen het speelpleinwerk als animator. Alleen spreiden die jongeren nu vaker hun engagement of vullen ze hun vrije tijd anders in waardoor er minder tijd overblijft voor speelpleinwerk. Per defintie heb je dus meer mensen nodig om hetzelfde werk te doen. 

Jongeren zijn het product van de samenleving en omgeving waarin ze opgroeien. Meer dan ooit ligt de wereld aan hun voeten: reizen, festivals, de nieuwe iphone... Het leven kost geld. Maar kan je het hen kwalijk nemen dat zij profiteren van alle kansen en opportuniteiten die het leven hen te bieden heeft. Daarnaast is er ook een andere kant: we krijgen vaker de signalen van jongeren die de centen nodig hebben om zelf hun kot, studies of kleding te betalen, of zelfs thuis moeten bijpassen. In dat opzicht is vrijwilligerswerk kunnen en mogen doen ook een soort luxe. Als je de centen écht nodig hebt als jongeren, dan kies je uiteraard voor een betaalde vakantiejob in plaats van een vrijwilliger engagement. 

De inspiratiebundel 'speelpleinwerk is jeugdwerk' naar aanleiding van het speelpleincongres in 2020 is een verzamelwerk van bijna 100 pagina's boordevol inzichten, indrukken en tips om jongeren aan je speelplein te binden. Of vergoedingen optrekken, overschakelen op jobstudenten (als dat al kan)... een oplossing is. Soms. Niet altijd. Onze visie hierop lees je op deze pagina.   

Dé oplossing bestaat helaas niet, maar een jaar van onderzoek en babbels met jongeren leert de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk dat tijd nemen, in gesprek gaan met jongeren en hen zelf de vraag te stellen: "Wat is nodig zodat jij je voor onze werking engageert en blijft engageren?", de meeste garantie biedt op succes. "Alsook flexibel zijn, taakgericht werken en blijven inzetten op verbondenheid, fijne sfeer en ondersteuning."

_________________
Meer lezen: www.speelplein.net/congres2020

Noteer ook alvast 7 februari 2025, dan houden we ons volgende congres waarin we opnieuw uitwisselen en inzichten delen rond actuale, maatschappelijke thema's die invloed hebben op speelplein- en andere vakantiewerkingen. Dit thema zal ongetwijfeld hoog op de agenda staan. 

Werkingen die nog moeilijkheden zouden ervaren, kunnen altijd contact opnemen met onze lokaal ondersteuners. 

Op 27 oktober 2022 mocht collega Bert Breugelmans met zijn keynote de aftrap geven van Plan & Play. Hét tweejaarlijkse inspiratie- en netwerkmoment voor programmatoren van vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren, georganiseerd door Bataljong. 

In quasi alle gemeenten en steden in Vlaanderen en Brussel maakt speelpleinwerk deel uit van het vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren. Vanuit die lokale realiteit stond hij stil bij een aantal uitdagingen en kritische afwegingen in het opzetten van een eigentijds en origineel vrijetijdsaanbod. Een boeiend betoog dat je op deze pagina kan nalezen.